Grensoverschrijdend?!

Gebruik neurobiologische kennis in (forensische) diagnostiek

De afgelopen decennia is er veel kennis opgebouwd op het gebied van de psychosociale en omgevingsfactoren en de relatie met (delict) gedrag. Kennis op het gebied van biologische factoren in samenspel met andere factoren heeft de laatste tijd echter weer een nieuwe vlucht genomen. De neurowetenschap is een zich snel ontwikkelend vakgebied. De integratie van een neurowetenschappelijk perspectief op gedrag, in aanvulling op het huidige psychologische en sociale perspectief, kan voor zowel (forensische) diagnostiek als (forensische) zorg meer kennis en inzicht opleveren en een verrijking zijn van de ‘gereedschapskist’ aan instrumenten, interventies en preventiemethoden. In de huidige presentatie ga ik in op de bestaande kennis, in hoeverre het al bruikbaar is en wat er nog nodig is om individuele diagnostiek te verrijken.

Prof. Dr. Maaike Kempes is Bijzonder Hoogeleraar Forensische Neuropedagogiek. De leerstoel is ingesteld door het Nederlands Instituut voor Forensische Psychologie en Psychiatrie (NIFP) en gevestigd bij het instituut Pedagogische Wetenschappen van de universiteit Leiden.
Maaike Kempes is tevens werkzaam als Hoofd Wetenschap en Opleidingen aan het NIFP.

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) in een forensisch-psychiatrische populatie 

NAH is een aanzienlijk probleem binnen de volwassen forensische populatie, met een geschatte prevalentie van 40-60% vergeleken met ongeveer 8-12% in de algemene volwassen bevolking. Binnen de forensisch-psychiatrische populatie zijn de prevalentieschattingen nog onduidelijk. NAH wordt gedefinieerd als ‘een hersenletsel dat niet aangeboren, degeneratief, erfelijk is of veroorzaakt door een geboortetrauma’ en kan traumatisch zijn, met een externe oorzaak, en niet-traumatisch, met een interne oorzaak. Bij patiënten met NAH is sprake van aanzienlijke comorbiditeit met psychiatrische stoornissen, zoals stemmingsstoornissen, psychose en middelengebruik en zij hebben vaak cognitieve beperkingen, zoals problemen met geheugen, concentratie en remming. Zowel psychiatrische als neuropsychologische stoornissen kunnen bijdragen aan het risico op het plegen van delicten, maar zijn ook van invloed op bijvoorbeeld de therapietrouw en de behandeluitkomsten, hetgeen vervolgens bijdraagt ​​aan recidive. Er is nog onvoldoende kennis over de precieze associaties tussen verworven hersenletsel, psychiatrische stoornissen en cognitieve vaardigheden in relatie tot kenmerken van delict. Het huidige onderzoek draagt bij aan deze kennis door deze factoren te onderzoeken binnen een forensisch-psychiatrische patiëntenpopulatie.

Sterre de Geus MSc is promovenda bij VU Amsterdam.

Neuropsychologie in het rechtssysteem: een onderbelicht perspectief

In het klinische en ambulante pro Justitia onderzoek dienen de gedragsneurologie en de neuropsychologie een prominentere plaats te krijgen, gezien het groeiende bewijs dat biologische factoren een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van disfunctioneel gedrag.

Onderzoek van het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) toont aan dat de expertise vanuit de disciplines neuropsychologie en neurologie in de beoordeling van het disfunctionele gedrag, met name in ambulante rapportages, onvoldoende wordt meegenomen.

Tijdens de workshop wordt aan de hand van een casus de complexiteit van psychopathologie in combinatie met afwijkingen op neuropsychologisch gebied belicht. Er zal aandacht zijn voor de samenhang hiertussen alsmede de beïnvloeding van deze combinatie van factoren op gedrag. Ook bespreken we hoe deze kennis kan worden toegepast bij het opstellen van pro Justitia rapportages en hoe dit de rechterlijke besluitvorming kan beïnvloeden.

Dr. Frank Jonker is Klinisch Neuropsycholoog, docent, onderzoeker, afdeling Klinische, Neuro- en Ontwikkelingspsychologie, sectie Klinische Neuropsychologie
Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen, VU

Onderzoek naar neuromodulatie door HD-tDCS bij forensische patiënten met een verslavingsachtergrond

Neuromodulatie middels HD-tDCS ofwel ‘high definition transcranial direct current stimulation – on frontal, theta, alpha and beta frequency power’, werd toegepast bij gedetineerden met een verslavingsachtergrond. Het doel was agressie te verminderen door empathie te verhogen en er bleek een duidelijk effect te zijn. In deze workshop zal de onderliggende theorie met betrekking tot empathie en agressie worden toegelicht, alsmede zal ingegaan worden op de uitvoering van het onderzoek waardoor inzicht verkregen wordt in de gebruikte techniek en de plek van de modulatie in de hersenen. Ook wordt er een klein uitstapje gemaakt naar de werking van deze techniek bij bijvoorbeeld depressie.

Dr. Carmen Sergiou is postdoctoraal onderzoeker en werkzaam in Amsterdam UMC (GUTS – Growing Up Together in Society) en bij het Max Planck Institute for Crime, Security & Law.