Accreditatie
Voor het correct beantwoorden van 10 vragen, binnen een periode van 3 maanden (in die periode worden gemiddeld 12 vragen gepubliceerd), kunnen klinisch psychologen en klinisch neuropsychologen 5 accreditatiepunten verdienen. Wij delen je gegevens met RINO Zuid. Zij controleren per periode van 3 maanden of je aan de eisen hebt voldaan en voeren de deelname in op PE-online. Je kunt 1x per jaar accreditatiepunten voor de ‘Vraag van de week’ laten bijschrijven. Indien je als deelnemer binnen de gestelde periode van 3 maanden, niet voldaan hebt aan de gestelde 10 vragen, zal de periode een maand verschuiven.

Expertpanel
De vraag van de week wordt wekelijks opgesteld door het expertpanel.
Bekijk de leden.

Selecteer een vraag

Vraag van de week 00

Literatuur:
Linktekst

Vraag

A.

B.

C.

Vraag van de week 175

Literatuur:
H.J. Kolthof. Tuchtrechtmaatregelen opgelegd aan psychiaters; een overzicht over 5 jaar. Tijdschrift voor Psychiatrie, 2020; 62 (5): 351-357.

Klachten over professionals in de gezondheidszorg met een BIG-registratie worden behandeld door regionale tuchtcolleges (RTC) en, in eventueel hoger beroep, door het Centraal Tuchtcollege (CTG). Het primaire doel van het tuchtrecht is verbeteren van de zorg, doordat beroepsbeoefenaars van fouten leren en preventieve maatregelen nemen. Het hier genoemde onderzoek beschrijft weliswaar klachten tegen psychiaters, maar is ook voor gz-psychologen relevant omdat relatief veel klachten schending van het beroepsgeheim, een onjuiste verklaring of een rapport betroffen. Op initiatief van de Hoofdinspectie voor de Gezondheidszorg is in de jaren voor 1998 onderzoek verricht naar klachten volgens de destijds geldende medische tuchtrechtspaak. Sindsdien zijn er herregistratie-eisen en visitaties ontwikkeld. Het onderzoek naar tuchtrechtklachten van psychiater Kolthof betreft de periode 2014-2018. Welk van onderstaande uitspraken is juist?

A. https://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/media/1/62-2020-5-artikel-kolthof.pdf

B. Na het instellen van herregistratie-eisen en visitaties nam het aantal tuchtrechtklachten tegen psychiaters niet af, maar veranderde wel de inhoud van de klachten.

C. “Dat het instellen van herregistratie-eisen en visitaties invloed heeft gehad op aard en aantal van tuchtrechtklachten tegen psychiaters, is in dit onderzoek niet aangetoond.”

Vraag van de week 174

Literatuur:
D.A. Raichlen e.a.. Sedentary behavior and incident dementia among older adults. JAMA, 2023; 330(10): 934-940. doi:10.1001/jama.2023.15231

Epidemiologisch onderzoek naar de relatie tussen gedrag en het ontstaan van dementie laat meestal geen conclusies toe over de causaliteit van de relatie. Zo liet onderzoek een verband zien tussen bewegingsarmoede en een verhoogde kans op dementie later in het leven, maar daarmee is niet vanzelfsprekend gegeven dat bewegingsarmoede bijdraagt aan, of deels oorzaak is van dementie. Het is immers ook denkbaar dat een bij aanvang van het meerjarige onderzoek nog niet ontdekte demente bij sommige deelnemers juist bewegingsarmoede teweegbracht in plaats van omgekeerd. Wat betekent omgekeerde causaliteit?”

A. Een associatie tussen bewegingsarmoede en verhoogde kans op dementie is een correlatie. Een correlatie zegt als zodanig niets over oorzaak en gevolg.

B. Bij een associatie tussen bewegingsarmoede en een verhoogde kans op dementie kan bewegingsarmoede (deels) een aannemelijke oorzaak zijn van dementie. Maar het is niet uit te sluiten dat dementie bewegingsarmoede veroorzaakt.

C. Bij een associatie tussen bewegingsarmoede en een verhoogde kans op dementie kan bewegingsarmoede (deels) een aannemelijke oorzaak zijn van dementie. Maar ook andere variabelen, zoals overgewicht, een minder goede gezondheid of een ongezond voedingspatroon kunnen met bewegingsarmoede gepaard gaan en via deze weg een verhoogde kans op dementie opleveren.

Vraag van de week 173

Literatuur:
Linda Clare e.a. Longitudinal trajectories of quality of life among people with mild-to-moderate dementia: a latent growth model approach with IDEAL cohort study data. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci, 2022, Vol. 77, No. 6, 1037–1050.

In een longitudinaal onderzoek bij 1.537 mensen met een lichte tot matig-sterke dementie kende een relatief kleine groep (3,8%) een lage waardering toe aan hun kwaliteit van leven. Twee jaar later ondervond deze groep een duidelijk betere levenskwaliteit. Een andere groep (7,6%) liet het omgekeerde beeld zien: aanvankelijk een relatief hoge kwaliteit van leven, die in de loop van twee jaar minder werd. Welke van de uitspraken vindt steun in het onderzoek?

A. In de groep met een stijgende kwaliteit van leven waren de meeste deelnemers zich niet bewust van de diagnose ‘dementie’, anders dan in de groep met een dalende kwaliteit van leven.

B. “In de groep met een dalende kwaliteit van leven waren de meeste de deelnemers zich niet bewust van de diagnose ‘dementie’, anders dan in de groep met een stijgende kwaliteit van leven.”

C. Besef van dementie hield geen verband met de ervaren kwaliteit van leven of veranderingen daarin.

Vraag van de week 172

Literatuur:
D.A. Raichlen e.a.. Sedentary behavior and incident dementia among older adults. JAMA, 2023; 330(10): 934-940. doi:10.1001/jama.2023.15231

Naarmate meer uren per dag zittend worden doorgebracht, stijgt de kans op een diagnose ‘dementie’ later in het leven. Dat kwam aan het licht bij onderzoek van vijftigduizend inwoners van Engeland, Schotland en Wales. De diagnose ‘dementie’ werd gesteld volgens de ICD-9 en ICD-10 (International Classification of Diseases) en werd ontleend aan medische dossiers. Wat is de belangrijkste tekortkoming van gebruik van de diagnose ‘dementie’ in dit onderzoek naar de relatie tussen dementie en bewegingsarmoede?

A. Mogelijke ziekteoorzaken van dementie (ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, frontotemporale dementie) blijven buiten beschouwing.

B. Een diagnose kent fout positieven en fout negatieven. Het laatste betekent dat sommige mensen ten onrechte niet de diagnose ‘dementie’ krijgen, ook al zouden de cognitieve symptomen zo’n diagnose wel rechtvaardigen. Fout negatieve diagnoses (‘geen dementie, maar wel cognitieve symptomen’) belemmeren het zicht op de relatie tussen bewegingsarmoede en het ontstaan van een cognitieve stoornis.

C. Een diagnose zegt niet voldoende over de aard en intensiteit van de onderliggende cognitieve stoornissen.

Vraag van de week 171

Literatuur:
Weekers, L. C., Verhoeff, S. C. E., Kamphuis, J. H., & Hutsebaut, J. (2020, September 3). Assessing Criterion A in Adolescents Using the Semistructured Interview for Personality Functioning DSM–5. Personality Disorders: Theory, Research, and Treatment. Advance online publication. http://dx.doi.org/10.1037/per0000454

DSM-5 bevat naast het klassieke Sectie II model ook een Alternatief Model voor Persoonlijkheidsstoornissen (AMPD). De studie in bijlage heeft de bruikbaarheid van dit model voor de detectie van persoonlijkheidspathologie bij adolescenten onderzocht. Welke van de onderstaande uitspraken vat de interpretatie van de resultaten volgens de auteurs het beste samen?

A. Het AMPD is moeilijk toe te passen bij pubers omdat aspecten als Identiteit, Zelfsturing, Empathie en Intimiteit nog te veel in ontwikkeling zijn om echt goed vast te stellen als indicatoren van persoonlijkheidspathologie.

B. Het concept van persoonlijkheidspathologie vanuit het Alternatieve Model overlapt net als bij volwassenen sterk met het concept van persoonlijkheidspathologie uit het traditionele model.

C. Het Alternatieve Model lijkt vroeger in de ontwikkeling adolescenten met ernstige persoonlijkheidspathologie te kunnen identificeren, nog voor er zich de duurzame patronen van het traditionele model hebben ontwikkeld.

D. Vooral criterium B van het Alternatieve Model kan gebruikt worden om persoonlijkheidsstoornissen bij adolescenten vast te stellen.

Vraag van de week 170

Literatuur:
Jingwei Sim, Huihua Li, Shahul Hameed & Simon Kang Seng Ting. Clinical manifestations of early-onset dementia with Lewy bodies compared with late-onset dementia with Lewy bodies and early-onset Alzheimer disease. JAMA Neurol. doi:10.1001/jamaneurol.2022.1133. Published online May 23, 2022.

De eerste symptomen van dementie kunnen zich al voor het 65-ste levensjaar voordoen. Dat geldt niet alleen voor dementie bij de ziekte van Alzheimer (ZvA) maar ook voor dementie met Lewy lichaampjes (DLB). Onderscheid tussen deze twee vormen van vroeg optredende dementie is belangrijk vanwege verschillen in prognose en behandeling. Bij DLB is er een verhoogde kans op visuele hallucinaties die beter niet bestreden kunnen worden met neuroleptica. Onderzoek bij 395 overleden patiënten met een neuropathologisch bevestigde diagnose liet zien dat visuele hallucinaties bij 46,9% van de 32 patiënten met DLB tot het vroege symptomencomplex behoorde en bij 11,6% van de 363 patiënten met ZvA. Welke van onderstaande uitspraken is juist?

A. Visuele hallucinaties verhogen de kans op DLB met 46,9%

B. Visuele hallucinaties verhogen de kans op DLB met 18 procentpunten

C. De voorspellende waarde van visuele hallucinaties voor DLB is 46,9%

Vraag van de week 169

Literatuur:
Research criteria for the behavioral variant of Alzheimer disease. A systematic review and meta-analysis. Rik Ossenkoppele, Ellen H. Singleton, Colin Groot, Anke A. Dijkstra, Willem S. Eikelboom, William W. Seeley, Bruce Miller, Robert Jr Laforce, Philip Scheltens, Janne M. Papma, Gil D. Rabinovici & Yolande A. L. Pijnenburg. JAMA Neurology, doi:10.1001/jamaneurol.2021.4417, published online: December 6, 2021.

Een 70-jarige man heeft sinds drie jaar geheugenproblemen. Volgens zijn echtgenote verstuurt hij aan zijn kinderen binnen een week brieven met bijna exact dezelfde inhoud. Hij fietst regelmatig naar een al lang opgeheven dependance van een postkantoor en is steeds weer boos als hij merkt dat het postagentschap er niet meer is. Mijnheer zelf vindt dat er niets aan de hand is, hij vergeet wel eens wat, maar dat baart hem geen zorgen. Hij heeft een notitieboekje aangeschaft, maar vindt eigenlijk dat hij ook wel zonder kan. Hij verwaarloost al enige tijd zijn financiële administratie. Volgens zijn echtgenote schilt hij elke dag ongebreidelde hoeveelheden aardappelen, waarvan zij het grootste deel moet weggooien. Overdag slaapt hij veel. Zij kunnen niet meer met goed fatsoen naar een restaurant omdat hij zich op een gênante manier met de gasten bemoeit. Tegenover de psycholoog die hem onderzoekt, is hij vrolijk en joviaal. Hij noemt de geheugenproblemen waarover zijn echtgenote spreekt, ‘betrekkelijk’ en ‘onbelangrijk’, ‘het hoort gewoon bij het ouder worden’. Op de MMSE behaalt hij een score van 27/30. Taalvaardigheid, waarneming en motoriek zijn normaal. Op de Vijftienwoordentest is de onmiddellijke reproductie lager dan normaal (veertiende percentiel (gelet op leeftijd en opleiding)), maar de uitgestelde reproductie duidelijk afwijkend (eerste percentiel). Op diverse intelligentietests, waaronder de WAIS, behaalt hij uitstekende resultaten. Desondanks presteert hij onder de maat op taken voor uitvoerende controlefuncties, zoals de Wisconsin Card Sorting Test en de Stroop kleur-woordtest. Beeldvormend onderzoek laat atrofie zien van de hippocampus en een verminderde activiteit van de frontale hersenschors. Welke diagnose overweegt u?

A. Neurocognitieve stoornis door ziekte van Alzheimer (ZvA), met gedragsstoornissen

B. De gedragsvariant van frontotemporale dementie (FTD)

C. De gedragsvariant van ziekte van Alzheimer (ZvA)

Vraag van de week 168

Literatuur:
Van Vliet, N., Huntjens, R., Van Dijk, M., Bachrach, N., Meewisse, M., & De Jongh, A. (2021). Phase-based treatment versus immediate trauma-focused treatment for post-traumatic stress disorder due to childhood abuse: Randomised clinical trial. BJPsych Open, 7(6), E211. doi:10.1192/bjo.2021.1057 en Cloitre, M., Courtois, C.A., Ford, J. D., Green, B. L., Alexander, P., Briere, J., et al. The ISTSS Expert Consensus Treatment Guidelines for Complex PTSD in Adults. ISTSS, 2012

Herhaald trauma in de kindertijd blijkt een risicofactor te zijn voor het ontwikkelen van complexe posttraumatische stress-stoornis (complexe PTSS). De International Society for Traumatic Stress Studies (ISTSS) expert consensus richtlijn voor complexe PTSS stelt een fasegewijze behandeling voor complex PTSS voor (Cloitre et al, 2012). Uit recent onderzoek waarin deze aanname onderzocht wordt blijkt dat:

A. Er direct na afronding van de behandeling significante verschillen zijn tussen een gefaseerde behandeling van Training in Affective and Interpersonal Regulation (STAIR) en Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) versus een directe trauma verwerking (EMDR) op het vlak van zelfgeraporteerde PTSS klachten, interpersoonlijke problemen, emotie regulatie en PTSS gerelateerde cognities.

B. Er zowel direct na afronding van de behandeling als na 3 maanden geen significante verschillen zijn tussen een gefaseerde behandeling (STAIR + EMDR) en een directe trauma verwerking (EMDR) maar er wel een differentieel verloop van symptoomafname voor zelf gerapporteerde PTSS-symptomen, interpersoonlijke problemen en posttraumatische cognities is.

C. Het percentage deelnemers dat niet langer voldeed aan de diagnostische criteria voor complexe PTSS bleek in de EMDR-groep significant hoger dan in de STAIR-EMDR-groep.

Vraag van de week 167

Literatuur:
Castelein S, Timmerman ME; PHAMOUS investigators, van der Gaag M, Visser E. Clinical, societal and personal recovery in schizophrenia spectrum disorders across time: states and annual transitions. Br J Psychiatry. 2021 Jul;219(1):401-408. doi: 10.1192/bjp.2021.48. PMID: 35048855; PMCID: PMC8529640.

Er worden doorgaans drie dimensies van herstel onderscheiden bij psychotische stoornissen: symptomatisch herstel, maatschappelijk herstel en persoonlijk herstel. Welk van de onderstaande stellingen is juist:

A. Persoonlijk herstel kan niet optreden zonder symptomatisch herstel.

B. Maatschappelijk herstel blijft vaak achter bij de twee andere vormen van herstel.

C. Behandeling dient zich primair te richten op symptomatisch herstel.

Vraag van de week 166

Literatuur:
Unilateral Stroke: Computer-based assessment uncovers non-lateralized and contralesional visuoattentive deficits. Sanna Villarreal, Matti Linnavuo, Raimo Sepponen, Outi Vuori, Mario Bonato, Hanna Jokinen & Marja Hietanen. Journal of the International Neuropsychological Society (2021), 27, 959–969.

Na een cerebrovasculair accident (CVA) in de rechter hersenhelft houden veel patiënten last van neglect, een aandachtstoornis voor het linker deel en soms ook voor het rechter deel van de ruimte. Stoornissen van de visueel-ruimtelijke aandacht komen ook voor bij linkszijdig CVA en bij degeneratieve hersenaandoeningen zoals ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, ziekte van Parkinson of dementie met Lewy lichaampjes. Stelling: Bij neuropsychologisch onderzoek van een patiënt die eerder een CVA of een TIA (tijdelijke ischemische aandoening) heeft doorgemaakt, is onderzoek naar een eventueel neglect of andere visueel-ruimtelijke aandachtsstoornis altijd aangewezen. Voor dit onderzoek volstaat een doorstreeptest, zoals Sterren doorstrepen (Star cancellation), onderdeel van de Behavioural Inattention Test. Welke van onderstaande uitspraken is juist?

A. De stelling is in zijn geheel waar.

B. De stelling is onwaar, vragen naar visuele klachten volstaat.

C. De stelling is onwaar. Een doorstreeptest is niet gevoelig genoeg voor de detectie van neglect of een andere visueel-ruimtelijke aandachtstoornis.

Vraag van de week 165

Literatuur:
De therapeutische alliantie als voorspeller in de behandeling van jongeren P. van Benthem, R. Spijkerman, P. Blanken, M. Kleinjan, R.R.J.M. Vermeiren, V.M. Hendriks.

In het eerste gesprek bij adolescenten met stoornissen in middelengebruik blijkt het creëren van een klik tussen behandelaar en cliënt een heel belangrijke voorspeller van behandelsucces. Wat is de kans op behandelsucces als het je als therapeut lukt om in het eerste gesprek een klik met je cliënt te creëren?

A. 0.70

B. 0.60

C. 0.50

D. 0.40

Vraag van de week 164

Literatuur:
Lea Schumacher, Jan Philipp Klein, Moritz Elsaesser, Martin Härter, Martin Hautzinger, Elisabeth Schramm & Levente Kriston. Implications of the Network Theory for the Treatment of Mental Disorders. A Secondary Analysis of a Randomized Clinical Trial. JAMA Psychiatry. 2023; 80(11): 1160-1168. doi:10.1001/jamapsychiatry.2023.2823

Een Duits consortium volgde 254 mensen in behandeling voor depressie. Eén helft van de groep werd een jaar lang, ongeveer eens per week, behandeld met cognitieve gedragstherapie, de andere helft kreeg een ondersteunende vorm van behandeling. Na elke sessie vulden de deelnemers een vragenlijst over hun klachten in. In een netwerkanalyse berekenden de onderzoekers de interacties tussen negen depressiesymptomen, per therapiesessie, en afzonderlijk voor elk van de twee therapievormen. Welke van de hieronder geformuleerde conclusies vindt GEEN steun in de uitgevoerde netwerkanalyses?

A. De psychotherapeutische interventies veranderden een netwerk van onderling sterk verbonden symptomen in een meer ‘normaal’ netwerk met zwakkere onderlinge verbindingen.

B. Het effect van een behandeling werd zichtbaar in het veranderende patroon van interacties tussen symptomen.

C. De behandeling van een mentale stoornis kan gericht zijn op verandering van het netwerk van symptoominteracties.

D. Interacties tussen symptomen lieten voor de twee toegepaste interventies een verschillend patroon zien.

Vraag van de week 163

Literatuur:
“Dröes, R.-M., Boelens – van der Knoop, E. C. C., Bos, J., Meihuizen, L., Ettema, T. P., Gerritsen, D. L., Hoogeveen, F., Lange, de, J., & Schölzel – Dorenbos, C. J. M. (2006). Quality of life in dementia in perspective. Dementia, 5(4), 533-558.” en “Ruisch, J. E., Nederstigt, A. H. M., Vorst, van der, A., Boersma, S. N., Vink, M. T., Hoeboer, C. M., Olff, M., & Sobczak, S. (2023). Treatment of post-traumatic stress disorder in people with dementia: A structured literature review. Psychogeriatrics, 1 – 12, doi:10.1111/psyg.12951”

Er zijn tot op heden enkele casestudies gedaan naar EMDR bij mensen met dementie. Echter is er nog weinig bekend over dit onderwerp. Dit houdt mogelijk verband met het gegeven dat traumagerelateerde klachten bij deze doelgroep vaak niet als dusdanig worden herkend, maar worden geduid als symptomen behorende bij hun dementie, zoals verbale agitatie, fysieke agressie, vermijdingsgedrag en angsten. Door de cognitieve achteruitgang worden echter juist bij deze doelgroep onverwerkte trauma’s geactualiseerd. Dit kan voor een afname van de kwaliteit van leven zorgen. Maar in hoeverre kunnen mensen met dementie gecompliceerd door traumagerelateerde klachten profiteren van EMDR?

A. Door cognitieve beperkingen/stoornissen is het bij deze doelgroep niet mogelijk om EMDR toe te passen, gezien zij de beelden niet vast kunnen houden.

B. EMDR leidt alleen op korte termijn tot een afname van traumagerelateerde klachten, door een achteruitgang in dementie keren deze weer terug.

C. EMDR leidt ook op lange termijn tot een afname van traumagerelateerde klachten, wat vervolgens voor een toename van glimlachen en een positief gevoel zorgt.

Vraag van de week 162

Literatuur:
“C. Luna, D. J. Cook, and M. Schmitter-Edgecombe. But Will They Use It? Predictors of Adoption of an Electronic Memory Aid in Individuals With Amnestic Mild Cognitive Impairment. Neuropsychology 2023, Vol. 37, No. 8, 955–965. https://doi.org/10.1037/neu0000898”

Wie omarmt een elektronische agenda bij geheugenproblemen? Oudere volwassenen met een lichte geheugenstoornis (amnestic mci) werden aan huis getraind in het gebruik van een elektronische agenda. Gebruik van het hulpmiddel werd drie maanden na afloop van de training geëvalueerd. Zestien van de 32 deelnemers gebruikten de elektronische agenda in de laatste week van de evaluatieperiode gemiddeld 22 keer per week, de andere helft slechts sporadisch. Voordat de geheugenhulp werd geïntroduceerd, werden de deelnemers op een groot aantal variabelen onderzocht. Welke variabele had de hoogste voorspellende waarde voor het regelmatige gebruik van de elektronische agenda in de laatste week van de evaluatieperiode?

A. De score op een taaltest

B. Frequentie van hulpmiddelgebruik tijdens de training

C. De score op een geheugentest

D. Motivatie om het hulpmiddel te gebruiken, zoals beoordeeld door onderzoeksassistenten

Vraag van de week 161

Literatuur:
Ahn, W., Bitran, A., & Lebowitz, M. (2020). Effects of genetic information on memory for severity of depressive symptoms. PLOS ONE 15(10): e0239714 en Lebowitz, M.S., & Ahn, W. (2017). Testing positive for a genetic predisposition to depression. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 85(11), 1052-1063.

Genetica worden steeds belangijker in het onderzoek naar de persoonlijke gevoeligheid en gepersonaliseerde behandelopties voor mentale problemen zoals een depressie. In de algemene bevolking wordt eveneens steeds meer belang gehecht aan de rol van genen bij het ontstaan van aandoeningen als depressie. Onderzoek toonde aan dat leken het geschatte genetische aandeel in ernstige depressie zijn gaan verhogen, van 51% in 1996 tot 64% in 2006. Het vaststellen van mogelijke genetische gevoeligheid voor depressie heeft mogelijk ook impact op de ontvanger van deze informatie. Matthew Lebowitz en Woo-kyoung Ahn hebben hier experimenteel onderzoek naar uitgevoerd. Welke van onderstaande beweringen is juist?

A. Het weten dat je een genetische gevoeligheid hebt voor depressie maakt dat je eerder geneigd bent om hulp te zoeken, wat de prognose van het behandelsucces begunstigd.

B. Het weten dat je een genetische gevoeligheid hebt voor depressie maakt dat je je meer stemmingsklachten herinnert. Dit kan leiden tot overdiagnose van depressie.

C. Het besef van een genetische gevoeligheid voor depressie leidt tot minder positieve herinneringen aan de effecten van gedragsmatige interventies op stemming.

D. Het weten dat je een genetische kwetsbaarheid hebt voor depressie, werkt verontschuldigend en vermindert daarmee het (zelf-)stigma. Dit heeft een stemming verbeterend effect.

Vraag van de week 160

Literatuur:
Zsófia Zavecz, Vyoma D. Shah, Olivia G. Murillo, Raphael Vallat, Bryce A. Mander, Joseph R. Winer, William J. Jagust and Matthew P. Walker. NREM sleep as a novel protective cognitive reserve factor in the face of Alzheimer’s disease pathology. BMC Medicine (2023) 21: 156.

Alzheimerpathologie bij normale cognitie De hypothese dat een betere kwaliteit van de nachtelijke diepe slaap kan bijdragen aan cognitieve reservecapaciteit bij oudere volwassenen werd getoetst in een onderzoek bij 62 oudere volwassenen. Bij de helft werd alzheimerpathologie vastgesteld, in de vorm van afzettingen van het eiwit beta-amyloïd. De andere helft was vrij van alzheimerpathologie. Alle deelnemers hadden evenwel een normale cognitie. Waarom werden voor dit onderzoek uitsluitend deelnemers met een normale cognitie uitgenodigd in plaats van mensen met symptomen van een lichte cognitieve stoornis (mci) of een lichte mate van dementie? Hieronder staan vier mogelijke argumenten voor inclusie van deelnemers met een normale cognitie: 1. bij mensen die cognitief nog goed functioneren is er meer ruimte voor cognitieve reserve dan bij mensen die in cognitief opzicht al het nodige hebben ‘ingeleverd’. 2. vooral mensen die cognitief nog goed functioneren, komen in aanmerking voor preventie van dementie (door cognitieve reserve te bevorderen). 3. alleen mensen die cognitief nog goed functioneren, kunnen wilsbekwaam instemmen met deelname aan wetenschappelijk onderzoek. 4. vooral mensen bij wie al enige alzheimerpathologie aantoonbaar is, zonder dat hun cognitie merkbaar is aangetast, komen in aanmerking voor preventie van dementie (door cognitieve reserve te bevorderen). Welke combinatie van argumenten gebruiken de onderzoekers NIET?

A. Argumenten 1 en 2

B. Argumenten 3 en 4

C. Argumenten 2 en 4

Vraag van de week 159

Literatuur:
Zsófia Zavecz, Vyoma D. Shah, Olivia G. Murillo, Raphael Vallat, Bryce A. Mander, Joseph R. Winer, William J. Jagust and Matthew P. Walker. NREM sleep as a novel protective cognitive reserve factor in the face of Alzheimer’s disease pathology. BMC Medicine (2023) 21: 156.

Bij sommige oudere volwassenen zijn in de hersenen veranderingen zichtbaar die passen bij alzheimerpathologie, zoals afzettingen van het eiwit beta-amyloïd. Aanwezigheid van beta-amyloïd hoeft cognitief normaal functioneren niet in de weg te staan. Dat wordt gewoonlijk toegeschreven aan cognitieve reservecapaciteit, bijvoorbeeld door opleiding, lichamelijke activiteit of een stimulerend sociaal netwerk. Recent onderzoek laat zien dat ook de kwaliteit van de nachtelijke slaap bescherming biedt tegen de nadelige effecten van alzheimerpathologie in de hersenen. Hoe beter de diepe slaap, des te beter de resultaten op een geheugentest voor het onthouden van gezichten en namen bij gezichten. Waarom ondersteunen de resultaten van het onderzoek de hypothese dat kwaliteit van de diepe slaap iets toevoegt aan cognitieve reservecapaciteit?

A. De kwaliteit van de diepe slaap correleerde positief met geheugenresultaten bij alle deelnemers, ongeacht de aanwezigheid van alzheimerpathologie.

B. Een positieve correlatie tussen kwaliteit van de diepe slaap en geheugenresultaten werd vooral bij deelnemers zonder alzheimerpathologie gevonden.

C. Een positieve correlatie tussen kwaliteit van de diepe slaap en geheugenresultaten werd vooral bij deelnemers met alzheimerpathologie gevonden.

Vraag van de week 158

Literatuur:
Transitions Between Mild Cognitive Impairment, Dementia, and Mortality: The Importance of Olfaction Get access Arrow Jamie E Knight, PhD, Tomiko Yoneda, PhD, Nathan A Lewis, PhD, Graciela Muniz-Terrera, PhD, David A Bennett, MD, Andrea M Piccinin, PhD The Journals of Gerontology: Series A, Volume 78, Issue 7, July 2023, Pages 1284–1291, https://doi.org/10.1093/gerona/glad001

Vraag

A. Een deelnemer die alle geuren identificeert heeft een 65% kleinere kans om van normale cognitie naar de categorie MCI over te gaan.

B. Een deelnemer die alle geuren identificeert heeft een 98% kleinere kans om van normale cognitie naar de categorie MCI over te gaan.

C. Een deelnemer die alle geuren identificeert heeft een 14% kleinere kans om van normale cognitie naar de categorie MCI over te gaan.

Vraag van de week 153

Literatuur:
Ullrich, P. et al. Effects of a Home-Based Physical Training and Activity Promotion Program in Community-Dwelling Older Persons with Cognitive Impairment after Discharge from Rehabilitation: A Randomized Controlled Trial. J Gerontol A Biol Sci Med Sci, 2022, Vol. 77, No. 12, 2435–2444

“Oudere patiënten kunnen na een ziekenhuisopname nog enige tijd herstellen in een revalidatiecentrum. Cognitieve beperkingen komen bij hen vaak voor. Toch worden deze patiënten na revalidatie naar huis ontslagen. In een Duitse kliniek werd onderzocht of het verantwoord was om patiënten met een cognitieve beperking (MMSE-score tussen 17 en 26) en gemiddeld 82 jaar oud, naar huis te ontslaan. Welke van onderstaande uitspraken geeft de essentie van het onderzoek het best weer?”

A. Bij ontslag uit revalidatie kregen patiënten voor 12 weken ‘huiswerk’ mee in de vorm van dagelijks uit te voeren oefeningen in spierversterking en houdingsverbetering. Het aantal valpartijen nam significant af, vergeleken met een controlegroep.

B. Bij ontslag uit revalidatie kregen patiënten voor 12 weken ‘huiswerk’ mee in de vorm van dagelijks uit te voeren oefeningen in spierversterking en houdingsverbetering. Valangst en dysfunctioneel vermijdingsgedrag vanwege angst om te vallen namen significant af, vergeleken met een controlegroep.

C. Patiënten hebben een thuiswonende partner nodig om thuis verder te kunnen herstellen.

D. Oudere patiënten met cognitieve beperkingen kunnen na revalidatie eigenlijk niet meer veilig thuis wonen.

Vraag van de week 157

Literatuur:
R.F. Buckley, J. Gong & M. Woodward. A Call to Action to Address Sex Differences in Alzheimer Disease Clinical Trials. JAMA Neurology, August 2023, Volume 80, Number 8, p. 769-770.

Mannelijke dominantie in alzheimeronderzoek In de VS zijn diverse farmaca geregistreerd die beta-amyloïd in de hersenen van mensen met de ziekte van Alzheimer kunnen afbreken. Vrouwen en mannen zijn in gelijke verhoudingen bij onderzoek betrokken, maar bij bespreking van de resultaten maken onderzoekers nauwelijks onderscheid naar gender of biologisch geslacht. Toch zijn er aanwijzingen dat vrouwen anders reageren op de onderzochte farmaca dan mannen. Wat is het belangrijkste argument om bij de ontwikkeling van farmaca voor behandeling van ziekte van Alzheimer rekening te houden met sekseverschillen?

A. Enige verbetering van cognitieve vaardigheden wordt bij gebruik van de onderzochte farmaca wel bij mannen maar niet bij vrouwen gevonden.

B. In de hersenen van vrouwen worden gemiddeld meer afwijkende tau-eiwitten gevonden dan in de hersenen van mannen.

C. Vrouwen hebben gemiddeld een groter risico dan mannen om in hun leven dementie te ontwikkelen.

D. Het is onjuist om vrouwen op dezelfde manier met farmaca te behandelen als mannen wanneer de effecten voor de seksen ongelijk zijn.

Vraag van de week 156

Literatuur:
J.M.J. Vonk et al. Semantic Item-Level Metrics Relate to Future Memory Decline Beyond Existing Cognitive Tests in Older Adults Without Dementia. Psychology and Aging, 2023; Vol. 38, No. 5, 443–454.

Noem zoveel mogelijk ‘dieren’. Woorden doen ertoe. Bij categoriegebonden woordproductie (CWP) wordt een onderzochte gevraagd om, bijvoorbeeld, zoveel mogelijk ‘dieren’ op te noemen in één minuut. Het aantal genoemde woorden is een veel gebruikte indicator voor het niveau van cognitief functioneren. In deze longitudinale studie bij bijna 600 ouderen zonder aanvankelijke symptomen van dementie, correleerde achteruitgang van het episodische geheugen over het verloop van gemiddeld vier jaar met diverse parameters van CWP, zoals bij aanvang van de studie bepaald. Welke kenmerken van CWP correleerden het sterkst met achteruitgang van het episodische geheugen?

A. De frequentie van een genoemd woord in de omgangstaal.

B. Een combinatie van: de frequentie van een genoemd woord in de omgangstaal, de leeftijd waarop dat woord werd geleerd en de samenhang met andere woorden.

C. De frequentie van een genoemd woord in de omgangstaal, gecombineerd met de totaalscore voor het benoemen van afbeeldingen.

Vraag van de week 155

Literatuur:
Réka Balogh et al. The Role of Silence in Verbal Fluency Tasks – A New Approach for the Detection of Mild Cognitive Impairment. Journal of the International Neuropsychological Society (2023), 29, 46–58. doi:10.1017/S1355617721001454

Het aantal genoemde woorden bij categoriegebonden woordproductie, zoals bijvoorbeeld ‘dieren’, maakt onderscheid mogelijk tussen mensen met een lichte cognitieve stoornis (MCI) en mensen met een normale cognitie (NC). Nieuw is de aandacht voor momenten van stilzwijgen tijdens de woordproductie. Een temporele parameter, zoals de duur van stiltes tussen woorden, liet minstens zo goed als de traditionele parameter (aantal juiste woorden) onderscheid toe tussen mensen met MCI en mensen met een normale cognitie (NC). Een mogelijke beperking van het onderzoek is dat deelnemers met MCI significant ouder waren dan deelnemers met een normale cognitie. De onderzochte groepen waren met elk 25 deelnemers relatief klein. Welk aanvullend onderzoek is nodig om de validiteit van temporele parameters bij categoriegebonden woordproductie aan te tonen? Kies de belangrijkste optie.

A. Onderzoek dat laat zien in hoeverre temporele parameters het vermogen om onderscheid te maken tussen NC en MCI vergroten boven het onderscheidend vermogen van de traditionele parameters.

B. Onderzoek waarin de groepen MCI en NC in leeftijd niet van elkaar verschillen.

C. Onderzoek met grotere aantallen in de groepen MCI en NC.

Vraag van de week 154

Literatuur:
Thomas M. Gates et al. What are the predictors of TOMM failure in clinical TBI populations? A retrospective analysis. Journal of the International Neuropsychological Society (2023), 29, 336–345; doi:10.1017/S1355617722000339.

De Test of Memory Malingering (TOMM) wordt in de klinische neuropsychologie gebruikt om de validiteit van de resultaten op andere onderdelen van een testbatterij te kunnen inschatten. De grensscore op de TOMM is zo gekozen dat scores onder de grens met een hoge waarschijnlijkheid wijzen op onderpresteren. De TOMM werd toegepast bij 491 mensen die een (meestal ernstig) traumatisch hersenletsel hadden doorgemaakt. De ernst van het letsel werd afgemeten aan het aantal dagen van posttraumatische amnesie (< 1 dag: licht; 1-7 dagen: matig; > 7 dagen: zwaar). Welk verband vonden de onderzoekers tussen de kans op falen bij de TOMM (onderpresteren) en de duur van de posttraumatische amnesie?

A. De kans op falen nam systematisch toe met de duur van de posttraumatische amnesie.

B. De kans op falen nam systematisch af met de duur van de posttraumatische amnesie.

C. De kans op falen hing niet samen met de duur van de posttraumatische amnesie.

Vraag van de week 153

Literatuur:
Ullrich, P. et al. Effects of a Home-Based Physical Training and Activity Promotion Program in Community-Dwelling Older Persons with Cognitive Impairment after Discharge from Rehabilitation: A Randomized Controlled Trial. J Gerontol A Biol Sci Med Sci, 2022, Vol. 77, No. 12, 2435–2444

Oudere patiënten kunnen na een ziekenhuisopname nog enige tijd herstellen in een revalidatiecentrum. Cognitieve beperkingen komen bij hen vaak voor. Toch worden deze patiënten na revalidatie naar huis ontslagen. In een Duitse kliniek werd onderzocht of het verantwoord was om patiënten met een cognitieve beperking (MMSE-score tussen 17 en 26) en gemiddeld 82 jaar oud, naar huis te ontslaan. Welke van onderstaande uitspraken geeft de essentie van het onderzoek het best weer?

A. Bij ontslag uit revalidatie kregen patiënten voor 12 weken ‘huiswerk’ mee in de vorm van dagelijks uit te voeren oefeningen in spierversterking en houdingsverbetering. Het aantal valpartijen nam significant af, vergeleken met een controlegroep.

B. Bij ontslag uit revalidatie kregen patiënten voor 12 weken ‘huiswerk’ mee in de vorm van dagelijks uit te voeren oefeningen in spierversterking en houdingsverbetering. Valangst en dysfunctioneel vermijdingsgedrag vanwege angst om te vallen namen significant af, vergeleken met een controlegroep.

C. Patiënten hebben een thuiswonende partner nodig om thuis verder te kunnen herstellen.

D. Oudere patiënten met cognitieve beperkingen kunnen na revalidatie eigenlijk niet meer veilig thuis wonen.

Vraag van de week 152

Literatuur:
Liselotte De Wit e.a. (2023). Declarative Learning, Priming, and Procedural Learning Performances comparing Individuals with Amnestic Mild Cognitive Impairment, and Cognitively Unimpaired Older Adults. Journal of the International Neuropsychological Society (2023), 29, 113–125; open access

De ziekte van Alzheimer tast het geheugen aan, maar niet alle aspecten daarvan in gelijke mate. Het declaratief geheugen, zoals weten wat je kort geleden in een gegeven context hebt meegemaakt, wordt eerder en ernstiger aangetast dan het aanleren van sommige nieuwe vaardigheden (procedureel geheugen). Om differentieel behoud en verlies van deze verschillende vormen van geheugen aan te tonen worden groepen met elkaar vergeleken, zoals in deze studie: mensen zonder en mensen met een lichte cognitieve stoornis van het geheugen. Wanneer de twee groepen op een taak voor procedureel geheugen niet van elkaar verschillen, kan dat betekenen dat de benodigde vaardigheid (procedureel geheugen) niet is aangetast door de lichte cognitieve stoornis. De gangbare statistische praktijk van nulhypothese-significantietoetsing is echter niet toereikend om ‘afwezigheid van verschil’ aan te tonen. Welke uitspraak wordt door het onderzoek van De Wit e.a. (2023) ondersteund?

A. Wanneer het verschil tussen twee groepen kleiner is dan een gestandaardiseerd verschil (Hedges’ g) van 0.20, bewijst dat afwezigheid van een verschil.

B. Wanneer bij statistische toetsing van verschillen de p-waarde groter is dan 0.05, bewijst dat afwezigheid van een verschil.

C. De Bayes factor geeft weer in welke mate de empirische gegevens de nulhypothese (geen verschil tussen groepen) ondersteunen, vergeleken met steun voor de alternatieve hypothese (een verschil kan niet worden uitgesloten).

Vraag van de week 151

Literatuur:
Alexandra Simmons, Kristen McGatlin and Cindy Lustig (2023). How well do online, self-administered measures correspond to in-lab assessments? A preliminary examination of three measures in healthy older adults. Neuropsychology, Vol. 37, No. 4, 424–435.

Bij 55 volwassenen (61-89 jaar) werd onderzocht in hoeverre een online versie van een korte screeningsbatterij voor cognitief functioneren dezelfde resultaten zou opleveren als de tests die twee jaar eerder, face-to-face in het psychologisch laboratorium waren afgenomen. Een woordenschattest (48 woorden) werd online significant beter gedaan dan in het lab, met een voor de meerkeuzenvorm gecorrigeerd gemiddelde van 32, respectievelijk 30. Wat is de meest plausibele verklaring voor dit kleine, maar statistisch significante verschil?

A. Een betere prestatie bij de online test kan wijzen op onbedoeld gebruik van hulpmiddelen thuis, zoals een woordenboek.

B. Deelnemers zijn thuis meer op hun gemak en kunnen de test daarom meer ontspannen uitvoeren.

C. Deelnemers werden in het lab getest voordat de COVID-19 pandemie uitbrak. De online test vond plaats tijdens de pandemie. Deelnemers waren al enige tijd aan huis gebonden en kwamen toen meer aan lezen toe.

Vraag van de week 150

Literatuur:
F. Kazour e.a. Mania associated olfactory dysfunction: A comparison between bipolar subjects in mania and remission. Journal of Psychiatric Research 156 (2022) 330–338.

In een onderzoek naar geurwaarneming bij mensen met een bipolaire stoornis konden sommigen de aangeboden geuren niet goed identificeren. Er werden negen geuren gebruikt die in een controlegroep van mensen zonder bipolaire stoornis overwegend als positief (‘plezierig’) werden gewaardeerd (zoals sinaasappel, pepermunt en rozengeur). Waarom kan onvermogen om bepaalde geuren te identificeren een zogenoemde trait marker zijn van een bipolaire stoornis?

A. Mensen met een bipolaire stoornis, maar terug in een euthyme periode, herkennen sommige geuren minder goed dan mensen in een controlegroep zonder bipolaire stoornis

B. Mensen met een bipolaire stoornis, maar terug in een euthyme periode, herkennen sommige geuren beter dan mensen in de manische fase van een bipolaire stoornis

C. Mensen met een bipolaire stoornis, maar terug in een euthyme periode, herkennen sommige geuren even goed als mensen in een controlegroep zonder bipolaire stoornis, maar beter dan mensen in de manische fase van een bipolaire stoornis

Vraag van de week 149

Literatuur:
Molly Maxfield & Keenan A. Pituch. Profiles in Dementia-Related Anxiety: A Latent Profile Analysis. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci, 2022, Vol. 77, No. 12, 2182–2191.

Een man van 76 meldt zich bij de psycholoog. Zijn beide ouders leden aan alzheimer. Hij behaalt relatief hoge scores op een angst- en depressievragenlijst. Hij heeft zich verdiept in de zorg voor mensen met dementie en heeft zijn voorkeuren voor zorg en behandeling op papier gezet. Hij schat de kans dat hij zelf alzheimer zal krijgen hoog in. Gelet op de uitkomsten van het beschreven onderzoek en deze casuspresentatie, welke aspecten zijn het belangrijkst voor de psycholoog om te overwegen dat haar cliënt lijdt aan ‘angst voor dementie’?

A. Hij is 76 en hij heeft nagedacht over de zorg die hij later misschien nodig heeft, mocht hij dement worden

B. Hij is een man van 76, die zijn risico op dementie hoog inschat

C. Zijn ouders zijn overleden met dementie, hij scoort relatief hoog op een angst- en depressievragenlijst en hij heeft nagedacht over de zorg die hij later misschien nodig heeft, mocht hij dement worden

D. Zijn ouders zijn overleden met dementie, hij scoort relatief hoog op een angst- en depressievragenlijst en hij schat zijn risico op dementie hoog in

Vraag van de week 148

Literatuur:
Vuijk, R., Deen, M., Sizoo, B., & Arntz, A. (2018). Temperament, character, and personality disorders in adults with autism spectrum disorder: A systematic literature review and meta-analysis. Review Journal of Autism and Developmental Disorders, 5(2), 176-197. https://doi.org/10.1007/s40489-018-0131-y.

Hoe vaak wordt bij volwassenen met een autismespectrumstoornis (ASS) gezien in de GGZ ook voldaan aan de criteria van een persoonlijkheidsstoornis?

A. 5-20%

B. 20-40%

C. 40-60%

D. 60-80%

Vraag van de week 147

Literatuur:
Renard SB, Huntjens RJ, Lysaker PH, Moskowitz A, Aleman A, Pijnenborg GH. Unique and Overlapping Symptoms in Schizophrenia Spectrum and Dissociative Disorders in Relation to Models of Psychopathology: A Systematic Review. Schizophr Bull. 2017 Jan;43(1):108-121. doi: 10.1093/schbul/sbw063. Epub 2016 May 21. PMID: 27209638; PMCID: PMC5216848.

Er is een overlap tussen psychotische en dissociatieve stoornissen, tot en met de DSM III vielen deze in dezelfde categorie. Wat is er bekend over dissociatieve symptomen bij schizofreniespectrumstoornissen?

A. Mensen die geclassificeerd zijn met een dissociatieve stoornis, melden meer kindstemmen dan mensen met een psychotische stoornis.

B. Bij zowel psychotische als bij dissociatieve stoornissen komen dissociatieve symptomen voor. Er zijn echter bepaalde dissociatieve symptomen die alleen bij dissociatieve stoornissen voorkomen.

C. Een belangrijk verschil tussen psychotische en dissociatieve stoornissen is dat bij dissociatieve stoornissen trauma in de kindertijd een belangrijke voorspeller van de stoornis op latere leeftijd is.

Vraag van de week 146

Literatuur:
Larabi DI, van der Meer L, Pijnenborg GHM, Ćurčić-Blake B, Aleman A. Insight and emotion regulation in schizophrenia: A brain activation and functional connectivity study. Neuroimage Clin. 2018;20:762-771. doi: 10.1016/j.nicl.2018.09.009. Epub 2018 Sep 14. PMID: 30261360; PMCID: PMC6154769.

Bij schizofreniespectrumstoornissen komt een verminderd ziekte-inzicht regelmatig voor. Het concept ziekte-inzicht is al jarenlang onderwerp van onderzoek. Daarbij is een belangrijke vraag welke cognitieve processen ten grondslag liggen aan verminderd ziekte-inzicht. Welk van de onderstaande beweringen over ziekte-inzicht bij psychotische stoornissen is waar:

A. Een verminderd ziekte-inzicht komt door disfunctioneren van specifieke hersengebieden

B. Ziekte-inzicht kan verbeteren door cognitieve gedragstherapie

C. Een verbetering van ziekte-inzicht zal leiden tot meer depressie

Vraag van de week 145

Literatuur:
Forbes, MK., Eaton, N.R., Krueger, R.F. Sexual Quality of Life and Aging: A Prospective Study of a Nationally Representative Sample. (2017). The Journal of Sex Research, 54 (2), 137-148.

Naar seksualiteit en ouderen is weinig wetenschappelijk onderzoek verricht. Daarnaast kent het bestaande onderzoek de nodige beperkingen. Samengevat: het is weinig representatief, gericht op ouderen met lichamelijke aandoeningen, gericht op disfuncties en mannen zijn vaker onderzocht dan vrouwen. Een andere beperking die wordt genoemd heeft betrekking op de wijze waarop onderzoek wordt verricht en de gevolgen die dit mogelijk heeft voor de resultaten. Zo zouden de resultaten verklaard kunnen worden door de aanwezigheid van een cohort effect. Welke van de onderstaande stellingen beschrijft het cohort effect?

A. Wanneer uit onderzoek blijkt dat mensen verschillen op een bepaalde psychologische variabele, zoals seksuele tevredenheid, maar dit niet per se afhankelijk is van de periode waarin men geboren is en heeft geleefd, maar toe te schrijven is aan de chronologische leeftijd

B. Wanneer uit onderzoek blijkt dat mensen verschillen op een bepaalde psychologische variabele, zoals het seksueel functioneren, maar dit niet per se toegeschreven wordt aan de chronologische leeftijd, maar te maken heeft met de periode waarin men geboren is en heeft geleefd

C. Wanneer een onderzoeker twee groepen mensen vergelijkt die allemaal in hetzelfde jaar geboren zijn om op deze manier onderscheid te maken op verschillende psychologische variabelen

D. Wanneer een onderzoeker een groep mensen van verschillende leeftijden volgt gedurende dezelfde tijdsperiode

Vraag van de week 144

Literatuur:
Zorgstandaard Psychotrauma- en Stressgerelateerde stoornissen.

Een 42-jarige vrouw is bekend met emotionele mishandeling (vader en moeder) en seksueel misbruik (vader) in haar stamgezin. Er is sprake van posttraumatische stressstoornis, depressie, borderline en een vermijdende persoonlijkheidsstoornis. Ze is voor het eerst open over haar verleden, ondanks een lange hulpverleningsgeschiedenis. Ze staat open voor traumabehandeling en heeft inmiddels een reeks van 20 behandelsessies EMDR gehad. Er zijn een vijftal targetbeelden bewerkt, waarbij de Subjective Units of Disturbance (SUD) neutraal werd. Haar klachten van slecht slapen, herbelevingen en vermijdingsgedrag blijven onverminderd aanwezig. Wat zou je doen?

A. Doorgaan totdat alle vooraf geconceptualiseerde targetherinneringen bewerkt zijn, er zijn nog een hoop herinneringen niet aangepakt

B. Een switch maken naar een andere eerste keus behandeling bijv. exposure om beter zicht en grip te krijgen op eventuele vermijding die een rol kan spelen

C. Een intensievere behandeling voorstellen waarin frequentie van de sessies opgehoogd wordt

D. Medicatie en deeltijdtherapie, deze patiënte is waarschijnlijk nog niet geschikt voor psychotherapie op dit moment

Vraag van de week 143

Literatuur:
Wampold BE. How important are the common factors in psychotherapy? An update. World Psychiatry. 2015 Oct;14(3):270-7. doi: 10.1002/wps.20238. PMID: 26407772; PMCID: PMC4592639.

Binnen psychotherapieonderzoek bestaat er al lang een discussie over het belang van common factors versus methodespecifieke ingrediënten voor het behalen van bepaalde therapieresultaten. Zo zal binnen de Dialectische Gedragstherapie het oefenen van vaardigheden, bijvoorbeeld emotieregulatievaardigheden, gezien worden als een noodzakelijke component van de behandeling en ook als essentieel voor de werking van DGT. Vanuit een common factors model kunnen bepaalde voorspellingen gemaakt worden over de werkzaamheid van DGT. Welke van onderstaande beweringen over DGT zou je zo voorspellen op basis van een common factors model (Wampold)?

A. DGT dankt haar werkzaamheid (deels) aan het oefenen van vaardigheden

B. Behandelaars die meer aandacht schenken aan het trainen van deze vaardigheden, zullen betere behandelresultaten halen

C. DGT is bewezen effectief voor borderline-persoonlijkheidsstoornissen en zal naar alle waarschijnlijkheid alleen voor die aandoening goede behandelresultaten boeken

D. DGT ontleent haar werkzaamheid uitsluitend aan de kwaliteit van de therapeutische relatie, het bevorderen van de motivatie en de persoon van de therapeut, niet aan de vaardigheden die er al dan niet in getraind worden

Vraag van de week 142

Literatuur:
Byrne G. A Systematic Review of Treatment Interventions for Individuals With Intellectual Disability and Trauma Symptoms: A Review of the Recent Literature. Trauma Violence Abuse. 2020 Sep 24:1524838020960219. doi: 10.1177/1524838020960219. Epub ahead of print. PMID: 32969328.

Dhr. V. is een 78-jarige oorlogsveteraan en opgenomen in een verzorgingstehuis. Hij heeft een CVA gehad en is bekend met een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Hij laat ‘onhandelbaar’ gedrag zien, waarbij hij seksueel ontremd is, grote hoeveelheden alcohol drinkt, en ‘s nachts iedereen wakker houdt met voortdurend bellen en onrustig gedrag. Welke insteek sluit het best aan?

A. Patiënt kan het best overgeplaatst worden naar een afdeling die bekend is met geronto psychiatrische problematiek, zodat hij op een eenduidige wijze benaderd kan worden door verpleging die bekend is met het werken met persoonlijkheidsstoornissen, en zodat hij ingesteld kan worden op de juiste psychiatrische medicatie.

B. Gezien zijn achtergrond als oorlogsveteraan is het nodig om meer informatie over zijn klachten te verzamelen, mogelijk heeft hij last van alerte slaap en/of nachtmerries omdat het gedrag veelal in de nachten plaatsvindt, zodat er gericht gekeken kan worden of er sprake is van een psychotrauma en traumabehandeling ingezet kan worden.

C. Er zijn te veel comorbide problemen die de aandacht vragen, zoals zijn cognitief functioneren, zijn alcoholgebruik en zijn persoonlijkheidsstoornis, waardoor het nu niet geïndiceerd is om zijn traumageschiedenis te bespreken en traumagerichte behandeling in te zetten. Dit zal alleen maar tot meer ontregeling leiden.

Vraag van de week 141

Literatuur:
Storebø, Ole & Stoffers-Winterling, Jutta & Völlm, Birgit & Kongerslev, Mickey Toftkjær & Mattivi, Jessica & Jørgensen, Mie & Faltinsen, Erlend & Todorovac, Adnan & Sales, Christian & Callesen, Henriette & Lieb, Klaus & Simonsen, Erik. (2020). Psychological therapies for people with borderline personality disorder (Review). Cochrane database of systematic reviews (Online). 5. 10.1002/14651858.CD012955.pub2.

In de klinische praktijk is er een grote druk om behandelingen korter en goedkoper te maken, zodat meer patiënten van behandeling kunnen profiteren. Zeker in de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen kunnen wachtlijsten soms erg oplopen, omdat behandelingen vaak 18 maanden tot twee jaar duren. Een scientist practitioner wil daar iets aan doen en besluit een gerandomiseerde studie uit te voeren waarin hij patiënten per toeval toewijst aan hetzij de reguliere – 18 maanden – behandeling, hetzij een veel kortere variant van slechts 6 maanden. Hij gaat ervan uit dat de eerste significant beter is dan de tweede, korte variant, maar vindt verrassend genoeg geen significant verschil tussen beide behandelingen. Wat kan hij besluiten?

A. Beide behandelingen zijn evenwaardig

B. De korte behandeling is niet minder dan de lange behandeling

C. De lange behandeling is niet beter dan de korte behandeling

Vraag van de week 140

Literatuur:
Larabi DI, van der Meer L, Pijnenborg GHM, Ćurčić-Blake B, Aleman A. Insight and emotion regulation in schizophrenia: A brain activation and functional connectivity study. Neuroimage Clin. 2018;20:762-771. doi: 10.1016/j.nicl.2018.09.009. Epub 2018 Sep 14. PMID: 30261360; PMCID: PMC6154769.

Bij schizofreniespectrumstoornissen komt een verminderd ziekte-inzicht regelmatig voor. Het concept ziekte-inzicht is al jarenlang onderwerp van onderzoek. Daarbij is een belangrijke vraag welke cognitieve processen ten grondslag liggen aan verminderd ziekte-inzicht. Welk van de onderstaande beweringen over ziekte-inzicht bij psychotische stoornissen is waar:

A. Een verminderd ziekte-inzicht komt door disfunctioneren van specifieke hersengebieden

B. Ziekte-inzicht kan verbeteren door cognitieve gedragstherapie

C. Een verbetering van ziekte-inzicht zal leiden tot meer depressie

Vraag van de week 139

Literatuur:
Emily Fisher et al. Practical and emotional preparation for death: A mixed methods study investigating experiences of family carers of people with dementia. Dementia, 2022, Vol. 21(3): 934–956.

In hoeverre zijn naasten of mantelzorgers van een persoon met dementie voorbereid op diens overlijden? Engelse onderzoekers voerden daarover gesprekken met 150 mantelzorgers. Wat zeggen mantelzorgers in antwoord op vragen naar de wensen van hun naaste aangaande zorg rond het levenseinde?

A. De meesten hebben nagedacht over waar en hoe hun naaste in de laatste periode van het leven zorg wil ontvangen, en welke zorg dan gewenst wordt

B. De meesten hebben nagedacht over wat er staat te gebeuren na het overlijden, zoals de uitvaart, begraven of cremeren, afwikkeling van het testament

C. De meesten hebben over geen van beide onderwerpen nagedacht omdat de beslommeringen van de dagelijkse zorgverlening hen te veel in beslag nemen

Vraag van de week 138

Literatuur:
T.A. Kuut e.a. Efficacy of cognitive behavioral therapy targeting severe fatigue following COVID-19: results of a randomized controlled trial. Clinical Infectious Diseases 2023; May 8, DOI: 10.1093/cid/ciad257.

Sommige mensen die een infectie met het coronavirus doormaken dat vanaf 2019 een pandemie teweegbracht (Covid-19), houden last van langdurige en ernstige vermoeidheid. Cognitieve gedragstherapie (CBT) kan de vermoeidheidsklachten verminderen, zoals in het hier geciteerde onderzoek werd aangetoond. Vermoeidheid werd gemeten op een schaal van acht items (scorebereik 8 tot 56), waarbij scores ≥ 35 op ernstige vermoeidheid duiden. Een grensscore ≥ 35 voor ernstige vermoeidheid, is dat zinvol?

A. Nee, een vaste grensscore heeft weinig zin, omdat ernstige vermoeidheid voor de een iets anders zal betekenen dan voor een ander

B. Nee, gebruik van een grensscore is weinig zinvol; van meer belang is immers of vermoeidheidsscores, van welk niveau dan ook, bij CBT sterker afnemen dan bij behandeling zonder CBT

C. Ja, gebruik van een grensscore voor ernstige vermoeidheid is zinvol omdat de klinische betekenis van een interventie groter is naarmate meer deelnemers afname van vermoeidheid ervaren tot een niveau onder de grens van ernstige vermoeidheid

Vraag van de week 137

Literatuur:
Velthorst, E., Mollon, J., Murray, R.M. et al. Cognitive functioning throughout adulthood and illness stages in individuals with psychotic disorders and their unaffected siblings. Mol Psychiatry 26, 4529–4543 (2021). en: Hedman AM, van Haren NE, van Baal CG, Kahn RS, Hulshoff Pol HE. IQ change over time in schizophrenia and healthy individuals: a meta-analysis. Schizophr Res. 2013 May;146(1-3):201-8. doi: 10.1016/j.schres.2013.01.027. Epub 2013 Mar 13. PMID: 23490758. en: Zanelli J, Mollon J, Sandin S, Morgan C, Dazzan P, Pilecka I, Reis Marques T, David AS, Morgan K, Fearon P, Doody GA, Jones PB, Murray RM, Reichenberg A. Cognitive Change in Schizophrenia and Other Psychoses in the Decade Following the First Episode. Am J Psychiatry. 2019 Oct 1;176(10):811-819. doi: 10.1176/appi.ajp.2019.18091088. Epub 2019 Jul 1. Erratum in: Am J Psychiatry. 2019 Dec 1;176(12):1051. PMID: 31256609.

De term Dementia Praecox werd geintroduceerd door Kraepelin en verwijst naar het concept dat later schizofrenie genoemd werd. Dementia Praecox betekent vroegtijdige dementie. Welke van de onderstaande stellingen is juist:

A. De achteruitgang van de prestatie van mensen met een schizofreniespectrum stoornis op een IQ test is progressief, in lijn met het idee van Kraepelin.

B. Bij eerstegraads familieleden van mensen met een schizofreniespectrum stoornis worden cognitieve functiestoornissen van dezelfde aard en omvang gevonden als bij mensen met deze stoornis

C. Aangenomen wordt dat na een eerste psychose nog maar weinig cognitief verval optreedt, de onderzoeken hierna laten echter wisselende resultaten zien

Vraag van de week 136

Literatuur:
Nijman SA, Veling W, van der Stouwe ECD, Pijnenborg GHM. Social Cognition Training for People With a Psychotic Disorder: A Network Meta-analysis. Schizophr Bull. 2020 Mar 12;46(5):1086–103. doi: 10.1093/schbul/sbaa023. Epub ahead of print. PMID: 32162658; PMCID: PMC7505203.

Je behandelt iemand met een schizofreniespectrum stoornis. Deze persoon heeft beperkingen in emotieherkenning en theory of mind. Deze persoon vraagt of er een training is om deze functies te verbeteren. Welk antwoord kun je deze persoon geven op basis van de zorgstandaard psychose en aanvullende literatuur?

A. Er zijn specifieke trainingen in sociale cognitie die op basis van literatuur in de richtlijn zijn opgenomen, deze kunnen worden aanbevolen.

B. Er is evidentie dat trainingen voor sociale cognitie effectief zijn, volgens de richtlijn is cognitieve remediatie optioneel.

C. Iedereen met een psychotische stoornis en tekorten in de sociale cognitie zou standaard cognitieve remediatie gericht op sociale cognitie moeten krijgen.

Vraag van de week 135

Literatuur:
Maryse J. Luijendijk, Heleen E. M. Feenstra, Ivar E. Vermeulen, Jaap M. J. Murre & Sanne B. Schagen. Binary classification threatens the validity of cognitive impairment detection. Neuropsychology 2023; 37: 344–350.

Een indicatie voor een cognitieve stoornis wordt afgeleid van één of meer afwijkende scores op een neuropsychologische testbatterij. ‘Afwijkend’ is een score die in een vergelijkingsgroep van mensen zonder cognitieve stoornis een zeer lage waarschijnlijkheid heeft van, bijvoorbeeld, < 5%. Dergelijke scores, met een zeer lage waarschijnlijkheid in een ‘normale’ vergelijkingsgroep, worden gebruikt als grensscores. Een score op of onder de grens heet afwijkend, boven de grens normaal. Van diverse neuropsychologische tests zijn parallelversies beschikbaar, zoals een standaard ‘papier-en-potloodversie’ en een online versie. In hoeverre mag een psycholoog-onderzoeker erop vertrouwen dat beide versies gelijke indicaties voor een cognitieve stoornis opleveren?

A. Het maakt voor de indicatie van een cognitieve stoornis niet uit welke versie wordt gebruikt

B. Indicaties voor een cognitieve stoornis komen vaker voor bij een online versie dan bij een standaardversie

C. Wanneer de ene versie een indicatie geeft voor een cognitieve stoornis, is lang niet zeker dat zo’n indicatie ook bij de andere versie wordt gevonden

Vraag van de week 134

Literatuur:
A. Friedberg et al (2023). Prevalence, timing, and network localization of emergent visual creativity in frontotemporal dementia. JAMA Neurol. doi:10.1001/jamaneurol.2023.0001. Published online February 27, 2023.

Frontotemporale dementie (FTD) is een progressieve hersenaandoening die gepaard gaat met gedragsveranderingen en verlies van taalvaardigheden. Sommige patiënten worden in de eerste stadia van de aandoening verrassend creatief. Zij schilderen, tekenen, boetseren of maken juwelen van hoge artistieke kwaliteit. Bijgaande publicatie beschrijft en analyseert deze opleving van creativiteit. Een van de meest opvallende kenmerken van frontotemporale dementie is dat deze ziekte al op relatief jonge leeftijd voorkomt. Het grootste deel van de mensen die de ziekte krijgt, is tussen de 40 en 60 jaar. Welke verklaring geven de onderzoekers voor de creatieve uitingen van sommige patiënten met FTD?

A. Patiënten die zich creatief uiten, zijn er cognitief gemiddeld beter aan toe dan andere patiënten met FTD die niet opvallen door artistieke creativiteit

B. Patiënten die zich creatief uiten, behalen gemiddeld hogere scores bij uitgestelde reproductie van de Complexe Figuur van Rey dan andere patiënten met FTD die niet opvallen door artistieke creativiteit

C. Patiënten die zich creatief uiten, vielen voor hun ziekte al op door artistiek talent

D. Bij patiënten die zich creatief uiten, vertoont de dorsale route van het visuele systeem meer activiteit dan bij andere patiënten met FTD

Vraag van de week 133

Literatuur:
Meng Huo, Kyungmin Kim & Sae Hwang Han. The impact of marital quality as older couples adjust to dementia onset. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci, 2022, Vol. 77, No. 6, 1026–1036

Een ouder echtpaar wendt zich tot een gz-psycholoog. De man kreeg een jaar geleden de diagnose dementie. Zijn vrouw heeft klachten die op depressie wijzen. De psycholoog heeft het artikel van Huo e.a. (2022) gelezen. Zij stelt het echtpaar vragen over de kwaliteit van hun huwelijksrelatie. Welke hypothese is gelet op de bevindingen van Huo e.a. het meest aannemelijk?

A. Symptomen van depressie bij de echtgenote houden waarschijnlijk verband met de dementie bij haar man. Bij een minder goede kwaliteit van de huwelijksrelatie zijn er meer symptomen van depressie dan bij een betere kwaliteit van de huwelijksrelatie.

B. De eenvoudigste hypothese is dat symptomen van depressie bij de echtgenote samenhangen met de dementie van haar echtgenoot. De kwaliteit van de huwelijksrelatie is daarbij niet relevant.

C. De kwaliteit van de huwelijksrelatie is volgens beide partners uitstekend. De psycholoog verwacht dat de symptomen van depressie bij de echtgenote zullen afnemen.

Vraag van de week 132

Literatuur:
Shana D. Stites, Hannah Cao, Kristin Harkins, and Jason D. Flatt. Measuring sex and gender in aging and Alzheimer’s research: Results of a national survey. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci, 2022, Vol. 77, No. 6, 1005–1016

In bevolkingsstudies naar de gezondheid van ouder wordende volwassenen is sekse, geslacht of gender een belangrijke variabele. Er is echter nauwelijks aandacht voor een heldere definitie van deze begrippen. Begrippen als sekse (geslacht) en gender worden vaak als gelijkwaardig beschouwd. Dit is onjuist omdat sekse verwijst naar biologische verschillen (chromosomaal, hormonaal, lichamelijk), en gender naar cultureel en historisch bepaalde rolpatronen en gedragingen. Sekse en gender zijn dan ook niet één op één aan elkaar gekoppeld. Deelnemers aan verouderingsonderzoek krijgen doorgaans een simpele vraag voorgelegd om aan te geven of zij vrouw of man zijn. Waarom zijn meer gedetailleerde vragen naar sekse en gender in verouderingsonderzoek noodzakelijk?

A. Om een evenwichtige verdeling van vrouwen en mannen te bereiken

B. Om te bereiken dat niet alleen vrouwen en mannen maar ook non-binaire mensen in verouderingsstudies vertegenwoordigd zijn

C. Om beter te begrijpen hoe individuele verschillen in sekse en gender samenhangen met veranderingen of behoud van gezondheid en welzijn tijdens het ouder worden

D. Om meer aandacht te vragen voor veroudering in genderstudies

Vraag van de week 131

Literatuur:
Burghart, M., de Ruiter, C., Hynes, S. E., Krishnan, N., Levtova, Y., & Uyar, A. (2022, October 13). The Structured Assessment of Protective Factors for Violence Risk (SAPROF): A Meta-Analysis of Its Predictive and Incremental Validity. Psychological Assessment. Advance online publication.

Lees het artikel. Welke implicaties hebben de resultaten van deze meta-analyse voor de klinisch-forensische praktijk?

A. Het systematisch monitoren van veranderingen op protectieve factoren gedurende de resocialisatiefase van forensische patiënten/delinquenten kan bijdragen aan vermindering van recidive

B. Het is niet nodig om voor de taxatie van protectieve factoren bij zedendelinquenten gebruik te maken van de SAPROF-SO, de algemene SAPROF voldoet ook

C. De SAPROF is geschikt voor gebruik bij vrouwelijke forensische patiënten/delinquenten

D. Van de drie schalen van de SAPROF is de Externe schaal de belangrijkste om in de praktijk te gebruiken om de afwezigheid van het risico van recidive in te schatten

Vraag van de week 130

Literatuur:
Burghart, M., de Ruiter, C., Hynes, S. E., Krishnan, N., Levtova, Y., & Uyar, A. (2022, October 13). The Structured Assessment of Protective Factors for Violence Risk (SAPROF): A Meta-Analysis of Its Predictive and Incremental Validity. Psychological Assessment. Advance online publication.

Lees het artikel. Wat leren de resultaten van deze meta-analyse ons over de inclusie van protectieve factoren bij risicotaxatie van toekomstig gewelddadig gedrag?

A. Een exclusieve focus op risicofactoren leidt tot therapeutisch pessimisme

B. Een exclusieve focus op risicofactoren vermindert de behandelmotivatie van delinquenten/forensische patiënten

C. Inclusie van protectieve factoren leidt tot een betere voorspellende waarde van de afwezigheid van gewelddadige recidive

D. Inclusie van protectieve factoren leidt tot een betere voorspellende waarde van de afwezigheid van seksuele recidive

Vraag van de week 129

Literatuur:
Alison S. Buchholz, Jonathan DeRight, Gwendolyn J. Gerner, and David J. Schretlen. Do “Effort Tests” Really Test Effort? Neuropsychology 2023; 37 (1): 104–112.

De validiteit van neuropsychologische testresultaten is deels afhankelijk van de inspanning van een onderzochte tijdens de uitvoering van testtaken. Ter controle van de validiteit gebruiken onderzoekers zo genoemde performance validity tests (PVT). Onderzochten die op een of meer PVT’s ondermaats presteren, hebben misschien onvoldoende hun best gedaan, waardoor zij minder goed presteren dan zij zouden kunnen; de resultaten op neuropsychologische tests zijn dan niet betrouwbaar te interpreteren. Falen op een of meer PVT’s is echter niet één op één in verband te brengen met onvoldoende inspanning. Het is daarom van belang een methode te ontwikkelen die onafhankelijk van een PVT kan laten zien of een onderzochte zich voldoende inspant. Het onderzoek van Buchholz e.a. gaat over de ontwikkeling van zo’n methode. Welke conclusie is, gelet op de uitkomsten van het experiment, juist?

A. Individuele verschillen in inspanning correleerden niet met sommige neuropsychologische testuitslagen.

B. Individuele verschillen in testresultaten correleerden met de mate van inspanning zoals door de onderzochten zelf aangegeven.

C. Individuele verschillen in testresultaten correleerden met de somscores op een inspanningsobservatieschaal van negen items.

D. Falen op een of meer PVT’s correleerde met lagere scores op sommige neuropsychologische tests.

Vraag van de week 128

Literatuur:
Alison S. Buchholz, Jonathan DeRight, Gwendolyn J. Gerner, and David J. Schretlen. Do “Effort Tests” Really Test Effort? Neuropsychology 2023; 37 (1): 104–112.

Neuropsychologisch onderzoek (NPO) levert soms resultaten op die niet valide zijn omdat een onderzochte minder goed presteert dan waartoe zij of hij in staat is. Om suboptimaal of onderpresteren te ontdekken, maken onderzoekers gebruik van een of meer zogenoemde symptoomvaliditeitstests (SVT’s). Falen op een of meer SVT’s kan een reden zijn om te vermoeden dat resultaten op andere testonderdelen geen valide weergave vormen van de cognitieve capaciteiten van een onderzochte. Welk van onderstaande uitspraken is juist?

A. Bij falen op een of meer SVT’s kunnen uitslagen van een NPO niet betrouwbaar worden geïnterpreteerd. Er is geen conclusie mogelijk over de inspanningsbereidheid van de onderzochte.

B. Onderzochten die falen op een of meer SVT’s geven onjuiste antwoorden omdat zij zich onvoldoende inspannen.

C. Onderzochten falen op een of meer SVT’s omdat zij zich extra inspannen om onjuiste antwoorden te geven.

Vraag van de week 127

Literatuur:
Maria-Aikaterini Mandyla, Mary Yannakoulia, Georgios Hadjigeorgiou, Efthimios Dardiotis, Nikolaos Scarmeas & Mary H. Kosmidis. Identifying appropriate neuropsychological tests for uneducated/illiterate older individuals. Journal of the International Neuropsychological Society (2022), 28, 862–875.

In een longitudinaal verouderingsonderzoek was 7,1% van de 1122 deelnemers als kind niet naar school gegaan. Tal van neuropsychologische tests zijn gevoelig voor verschillen in scholingsgraad van de deelnemers. De onderzoekers probeerden tests te vinden die normaal functionerende ouderen zonder scholing konden onderscheiden van ouderen met een cognitieve stoornis, die wel één tot 18 jaar scholing hadden gehad. Op welke test presteerden normaal functionerende ouderen die als kind niet naar school waren gegaan, duidelijk beter dan geschoolde leeftijdgenoten met een cognitieve stoornis?

A. Een taak voor motorische vaardigheid.

B. Een woordgeheugentaak voor onderzoek van het episodische geheugen.

C. Zoveel mogelijk woorden met een bepaalde beginletter opnoemen.

Vraag van de week 126

Literatuur:
Maria-Aikaterini Mandyla, Mary Yannakoulia, Georgios Hadjigeorgiou, Efthimios Dardiotis, Nikolaos Scarmeas & Mary H. Kosmidis. Identifying appropriate neuropsychological tests for uneducated/illiterate older individuals. Journal of the International Neuropsychological Society (2022), 28, 862–875.

In Griekenland loopt een longitudinaal onderzoek naar veroudering en voeding. Sommige deelnemers zijn als kind niet naar school gegaan. De onderzoekers gingen na welke psychologische tests het minst gevoelig zijn voor de invloed van scholing. Immers ouderen zonder schoolopleiding die normaal functioneren, lopen bij neuropsychologisch onderzoek een verhoogd risico op een fout-positieve diagnose ‘dementie’. Een kruistabel met twee variabelen en twee niveaus per variabele (wel of geen scholing; wel of geen dementie) levert vier groepen op. De onderzoekers onderzochten echter drie groepen: normaal functionerende ouderen zonder (1) of met één tot zes jaren schoolopleiding (2). Ouderen met één tot 18 jaren scholing (3), maar met lage scores op een vragenlijst voor Instrumentele Activiteiten van het Dagelijks Leven (IADL). Lage scores kunnen wijzen op dementie. Een vierde mogelijke groep bleef buiten beschouwing: ouderen zonder scholing en een lage IADL (4). Welke reden geven de auteurs om groep 4 buiten beschouwing te laten?

A. De onderzoekers beoogden slechts twee paarsgewijze vergelijkingen: groep 1 met groepen 2 en 3.

B. Vier groepen zouden zes paarsgewijze vergelijkingen vereisen en het onderzoek daarmee onnodig ingewikkeld maken.

C. Groep 4 telde onvoldoende deelnemers.

Vraag van de week 125

Literatuur:
Yvonne C. M. Rensen, Joukje M. Oosterman, Paul A. T. M. Eling & Roy P. C. Kessels (2022): “Cinderella was attacked by the big bad wolf, but the police saved her”: intrusions and confabulations on story recall in Korsakoff’s syndrome and alcohol-related cognitive impairments, Cognitive Neuropsychiatry, DOI: 10.1080/13546805.2022.2153658.

“Een zestigjarige man meldt zich bij een politiebureau om te vertellen dat hij zijn vriend op illegale wijze heeft begraven nadat deze was gestikt in een frietje. De politie weet niet goed raad met deze ‘bekentenis’ en schakelt een forensisch psycholoog in. De psycholoog vindt sterke aanwijzingen voor het syndroom van Korsakov. Bij een testonderzoek krijgt de patiënt in ongeveer honderd woorden een tekst van het sprookje van Assepoester te horen. Onmiddellijk daarna wordt hem gevraagd zoveel mogelijk van het verhaaltje te reproduceren. Daarna leest de onderzoeker het verhaal van Roodkapje voor. Bij reproductie van dit tweede sprookje meldt de patiënt dat ‘de jager bij het huis van grootmoeder aanbelde om Roodkapje ten huwelijk te vragen’. Dit is:”

A. Een spontane confabulatie

B. Een uitgelokte confabulatie

C. Een intrusie

Vraag van de week 124

Literatuur:
N. van Erp, A. Knispel, H. Michon, A. de Lange, L. Hulsbosch, J. Boumans, H. Kroon, J. van Weeghel. Stigmatisering binnen de ggz; onderzoek onder cliënten en hulpverleners. Tijdschrift voor Psychiatrie 2022; 64: 568-573.

“Bij navraag onder ruim zeshonderd mensen met aanhoudende en ernstige psychische problematiek meldde 54% dat zij de afgelopen twee jaar te maken hadden met stigmatisering door ggz-hulpverleners. Een afstandelijke houding door hulpverleners en hun taal, zoals gebruik van psychiatrische labels, werd het meest genoemd. Ook hulpverleners werden bevraagd en zij (h)erkenden de door cliënten ervaren stigmatisering. Welke conclusie laat het onderzoek van Van Erp e.a. toe?”

A. Een op de vijf hulpverleners in de ggz heeft zelf psychische problematiek (ervaren)

B. Meer openheid bij hulpverleners over hun eigen psychische klachten kan helpen om stigma in de ggz te verminderen.

C. Open zijn over eigen psychische klachten door ggz-hulpverleners verdient geen aanbeveling.

Vraag van de week 123

Literatuur:
Eric J. Lenze et al. Effects of mindfulness training and exercise on cognitive function in older adults. A randomized clinical trial. JAMA. 2022;328(22):2218-2229. doi:10.1001/jama.2022.21680.

“Wat kunnen ouderen doen om hun cognitieve vaardigheden op peil te houden? Bijna zeshonderd Amerikaanse senioren werden verdeeld over vier condities: een intensief beweegprogramma, mindfulness-training, bewegen plus mindfulness en een controleconditie: voorlichting over gezond leven. De cognitieve afhankelijke variabelen hadden betrekking op episodisch geheugen en uitvoerende mentale controle. De deelnemers werden anderhalf jaar lang gevolgd. De studie eindigde met de conclusie dat de mindfulness-training, het beweegprogramma, of de combinatie van beide geen aantoonbaar gunstige invloed hadden op de gemeten cognitieve vaardigheden. De onderzoekers plaatsen verschillende kanttekeningen bij het uitblijven van gunstige effecten. Welke kanttekening geven de onderzoekers NIET?”

A. De ouderen in het onderzoek waren gezond, actief, hoog opgeleid en hadden geen objectief vastgestelde cognitieve beperkingen, zodat er weinig ruimte was voor verbetering van hun cognitie.

B. Niet-significante p-waarden zeggen weinig over de relatieve steun van de data voor de nulhypothese (‘de groepen verschillen niet’) of de alternatieve hypothese (‘de groepen verschillen wel’).

C. Het onderzoek duurde 18 maanden. Misschien is dat niet lang genoeg en zou een langer durende studie wel gunstige effecten opleveren.

Vraag van de week 122

Literatuur:
Abidemi I. Otaiku. Distressing dreams and risk of Parkinson’s disease: A population-based cohort study. eClinicalMedicine 2022;48: 101474. Published online 8 June 2022, https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2022.101474

Een 72-jarige man bezoekt het spreekuur van een gz-psycholoog. Hij maakt zich zorgen over vergeetachtigheid. Hij slaapt slecht en heeft bijna elke week een nachtmerrie. Zijn vader werd vergeetachtig rond zijn zeventigste en ging geleidelijk aan steeds moeilijker lopen. Hij overleed aan de ziekte van Parkinson. De cliënt bemerkt bij zichzelf echter niet de symptomen die hij van zijn vader kent. Op de GDS (Geriatric Depression Scale, korte versie) behaalt hij een score van 7. Onderzoek van de cognitie geeft een uitslag passend bij MCI (mild cognitive impairment). De psycholoog heeft het hierboven genoemde artikel gelezen. Wat is de juiste conclusie over de klachten van deze cliënt?

A. De cliënt heeft geen afwijkende houding of motoriek. Dat hij last heeft van angstige dromen zegt niets over zijn kans op ziekte van Parkinson.

B. Angstige dromen bij een cliënt met depressie en een cognitieve stoornis gaan niet gepaard met een verhoogde kans op ziekte van Parkinson.

C. Angstige dromen kunnen jaren voorafgaan aan de diagnose ‘ziekte van Parkinson’, ongeacht de aanwezigheid van depressie en een cognitieve stoornis.

Vraag van de week 121

Literatuur:
Hase M, Plagge J, Hase A, Braas R, Ostacoli L, Hofmann A, Huchzermeier C. Eye Movement Desensitization and Reprocessing Versus Treatment as Usual in the Treatment of Depression: A Randomized-Controlled Trial. Frontiers in Psychology 2018 Aug 14;9:1384. doi: 10.3389/fpsyg.2018.01384. PMID: 30186192; PMCID: PMC6113947 Van Bentum, J.S., Sijbrandij, M., Kerkhof, A.J.F.M. et al. Treating repetitive suicidal intrusions using eye movements: study protocol for a multicenter randomized clinical trial. BMC Psychiatry 19, 143 (2019). https://doi.org/10.1186/s12888-019-2129-0

Een 21-jarige man werd in een eerstelijns psychologenpraktijk behandeld voor depressieve klachten middels 10 CGT sessies en een SSRI ter vermindering van de depressieve klachten. Na afronding van de therapie zijn de depressieve klachten nauwelijks zichtbaar gedaald. Cliënt en therapeut hebben de hypothese dat dit beperkte effect mogelijk gerelateerd is aan de door cliënt ervaren beelden over suïcide . Deze beelden zorgen voor aanzienlijke angstgevoelens, cliënt is bang dat zijn gedachtes werkelijkheid zullen worden. Welke interventies kan de psycholoog nog inzetten voor de betreffende cliënt?

A. geen aanvullende therapie; cliënt kan op basis van medicatie en handvatten uit de CGT-behandeling vertrouwen op een verdere vermindering van zijn klachten

B. EMDR gericht op de suïcidale beelden om de emotionele lading op deze beelden te verminderen waardoor zijn stemming hopelijk zal verbeteren

C. Consult psychiater om vervolg medicamenteuze opties te verkennen

D. Cognitieve gedragstherapie gericht op de angstige suïcidale beelden en gedachten waardoor cliënt deze gedachten leert relativeren en nieuwe helpende gedachten ontwikkelt waardoor zijn angst vermindert en stemming verbetert

Vraag van de week 120

Literatuur:
Rianne D.J. Golbach, Hans J.S.M. Hobbelen, Harriët Jager-Wittenaar & Evelyn J. Finnema. Welke woorden ouderen gebruiken als het gaat om ouder worden en kwetsbaarheid? Een Delphi-studie. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, gepubliceerd op: 17/10/2022.

Een stapeling van lichamelijke, psychische en sociale problemen bij ouder wordende volwassenen wordt in de wetenschappelijke literatuur vaak aangeduid als ‘verhoogde kwetsbaarheid’. Het is echter de vraag in hoeverre ouderen zich zelf in deze aanduiding (willen) herkennen. Het hier genoemde onderzoek richtte zich op termen die ouderen herkennen en willen gebruiken wanneer zij nadenken en spreken over hun gezondheid. Met welke andere term dan ‘zelfredzaamheid’ of een gebrek daaraan willen ouderen over hun gezondheid spreken?

A. ‘Tegen een stootje kunnen’

B. ‘Fragiel zijn’

C. ‘Broos zijn’

Vraag van de week 119

Literatuur:
Yoneda, T., Graham, E., Lozinski, T., Bennett, D. A., Mroczek, D., Piccinin, A. M., Hofer, S. M., & Muniz-Terrera, G. (2022). Personality traits, cognitive states, and mortality in older adulthood. Journal of Personality and Social Psychology. Advance online publication. http://dx.doi.org/10.1037/pspp0000418

Longitudinaal onderzoek bij bijna tweeduizend oudere volwassenen in de VS liet zien dat een hogere score op de subschaal Extraversie van de NEO-FFI Big Five Persoonlijkheidsvragenlijst gepaard ging met een significant verhoogde kans om van MCI (mild cognitive impairment) te herstellen naar ‘normale cognitie’. Welke verklaring geven de onderzoekers hiervoor?

A. Extraverte mensen zijn meer geneigd om sociale contacten aan te gaan en te onderhouden.

B. Extraverte mensen zijn over het algemeen niet depressief.

C. Doen relatief veel aan lichaamsbeweging.

Vraag van de week 118

Literatuur:
Linda Clare, Laura D. Gamble, Anthony Martyr, Catherine Quinn, Rachael Litherland, Robin G. Morris, Ian R. Jones & Fiona E. Matthews. Psychological processes in adapting to dementia: illness representations among the IDEAL cohort. Psychology and Aging, 2022; 37: 524–541.

“Bij ruim duizend mensen die één tot twee jaar eerder van hun arts de diagnose ‘dementie’ te horen kregen, werd onderzocht wat hun beeldvorming over de aandoening was en welke kwaliteit van leven zij ondervonden. De onderzoekers vonden clusters van deelnemers die er verschillende denkbeelden over hun aandoening op na hielden. In het grootste cluster (62,5%) benoemden de deelnemers hun aandoening met een ziektediagnose (‘alzheimer’, ‘vasculaire dementie’) of aan de hand van de belangrijkste symptomen (‘geheugenstoornis’, ‘concentratiestoornis’). Een tweede cluster (26,1%) had geen duidelijk beeld van hun aandoening. In het derde cluster (11,3%) schreven alle deelnemers de veranderingen die zij meemaakten toe aan het ouder worden. Hoe was de gemiddelde kwaliteit van leven in de drie groepen ‘alzheimer’, ‘onduidelijk’ of ‘normale veroudering’ (in volgorde van beste naar minste kwaliteit van leven)?”

A. ‘Normale veroudering’ – ‘onduidelijk’ – ‘alzheimer’

B. ‘Alzheimer’- ‘normale veroudering’ – ‘onduidelijk’

C. ‘Onduidelijk’ – ‘alzheimer’ – ‘normale veroudering’

Vraag van de week 117

Literatuur:
“Beurmanjer, H., Asperslag, E. M., Oliemeulen, L., Goudriaan, A. E., De Jong, C. A. J., Schellekens, A. S. A., & Dijkstra, B. A. G. (2019). A Qualitative Approach in Understanding Illness Perception and Treatment Needs in Patients with Gamma Hydroxybutyrate Use Disorder. European Addiction Research.”

Stoornissen in het gebruik van GHB kunnen zich relatief snel ontwikkelen, wat is een mogelijke verklaring hiervoor?

A. Het bifasische effect van GHB

B. Het bij lage doseringen al vrij komen van dopamine

C. Het ontbreken van resteffecten na GHB gebruik

D. De lage prijs in combinatie met de negatieve impact op het geheugen

Vraag van de week 116

Literatuur:
Voorst, A.J.P. van, Hoekert,M. en Veltkamp-Boezeman, L. (2020). Klinisch redeneren en diagnostisch beslissen over ASS bij volwassenen. Wetenschappelijk Tijdschrift Autisme, 19, 31-46.

Een psycholoog in opleiding voor gz-psycholoog krijgt de opdracht van haar supervisor om een diagnostisch onderzoek te doen bij een cliënt die door zijn bedrijfsarts is verwezen. De bedrijfsarts denkt aan een sociale communicatie stoornis. Bij de anamnese valt het de psycholoog op dat de communicatie bij deze client inderdaad bijzonder is. De client blijft het gehele consult opvallend zakelijk en afstandelijk en hij maakt nauwelijks oogcontact. Haar eerste voorzichtige hypothese is dat mogelijk sprake is van een autismespectrumstoornis (ASS). Zij neemt een ASS-screeningsinstrument af die haar vermoeden bevestigt. Zij gaat niet over een nacht ijs en brengt in een vervolgconsult het klinische beeld over het huidige functioneren van de client in kaart. Zij brengt met een gestandaardiseerd interview de twee DSM-5 criteriumgroepen voor ASS in kaart: ‘Sociale Communicatie’ en ‘Beperkte, repetitieve gedragspatronen’. Conform de DSM-5 brengt zij ook de mate van ernst van de beperkingen in het functioneren in beeld, stelt vast dat de lijdensdruk hoog is en dat de client niet lijdt aan een verstandelijke beperking. Haar onderzoek bevestigt de hypothese: de client scoort positief op beide criteriumgroepen van ASS. Zij stuurt haar conclusie – hier in sprake van een client met ASS – naar haar supervisor. Deze is niet helemaal tevreden. Wat is de beste reactie van de supervisor?

A. Deze conclusie mag allen getrokken worden als de diagnosticus gebruik maakt van het specifieke, beslissende onderzoeksinstrument dat voorhanden is voor het vaststellen van ASS.

B. Deze conclusie mag alleen getrokken worden als is vastgesteld dat de gedragskenmerken van ASS ook blijken uit de ontwikkelingsgeschiedenis van de client.

C. Deze conclusie mag nooit getrokken worden als niet ook hetero-anamnestisch onderzoek het huidige functioneren van de client bevestigt

D. Deze conclusie mag nooit getrokken worden zonder verdiepend onderzoek naar voor ASS kenmerkende afwijkingen in de informatieverwerking, namelijk Theory of Mind, de Centrale Coherentie en het Executief Functioneren

Vraag van de week 115

Literatuur:
Vink, Jacqueline. (2016). Zit middelengebruik en verslavingsgedrag in de familie?. Verslaving. 1-13. 10.1007/s12501-016-0089-3.

Er wordt regelmatig gedebatteerd in hoeverre stoornissen in middelengebruik erfelijk zijn. Dit thema komt uitvoering aan bod in het paper “Zit middelengebruik en verslavingsgedrag in de familie?”(Vink, 2016. Welke conclusie kan niet getrokken worden uit dit artikel?

A. Bij beginnen met alcohol speelt de gezinsomgeving een grote rol.

B. Variaties in genen die coderen voor nicotine-acetylcholine receptoren zijn geassocieerd met individuele verschillen in het aantal sigaretten wat mensen roken.

C. Bij misbruik van en verslaving aan middelen speelt erfelijke aanleg een grote rol.

D. De genen die betrokken zijn bij rookgedrag overlappen niet met de genen die betrokken zijn bij alcoholgebruik.

Vraag van de week 114

Literatuur:
Linda Clare, Laura D. Gamble, Anthony Martyr, Catherine Quinn, Rachael Litherland, Robin G. Morris, Ian R. Jones & Fiona E. Matthews. Psychological processes in adapting to dementia: illness representations among the IDEAL cohort. Psychology and Aging, 2022; 37: 524–541.

“Aan ruim duizend mensen bij wie gemiddeld één tot twee jaar eerder een medische diagnose ‘lichte tot matig sterke dementie’ was gesteld, werd gevraagd in hoeverre zij zich bewust waren van hun aandoening of de gevolgen daarvan. Hoeveel procent was zich niet bewust van enig probleem?”

A. Zeven procent (7%)

B. Vijfendertig procent (35%)

C. Zeventig procent (70%)

Vraag van de week 113

Literatuur:
Neger EN, Prinz RJ. Interventions to address parenting and parental substance abuse: conceptual and methodological considerations. Clin Psychol Rev. 2015 Jul;39:71-82. doi: 10.1016/j.cpr.2015.04.004. Epub 2015 Apr 24. PMID: 25939033; PMCID: PMC4464898.

Kinderen van ouders met stoornissen in middelengebruik lopen verhoogde kans om zelf ook psychische problemen te ontwikkelen. Waar moet op basis van de resultaten van Neger & Prinz het sterkst op ingezet worden in de behandeling van verslaving en ondersteuning van opvoedvaardigheden?

A. Psychosociale stressors

B. Problemen met emotie regulatie

C. Minder plezier rondom opvoedtaken

D. De tijd die besteed wordt voor het verkrijgen van verslaafde middelen

Vraag van de week 112

Literatuur:
” Papazoglou, K., Blumberg, D.M., Briones Chiongbian, V., McQuerrey Tuttle, B., Kamkar, K., Chopko, B., Milliard, B., Aukhojee, P. en Koskelainen, M. (2020). The Role of Moral Injury in PTSD Among Law Enforcement Officers: A Brief Report. Frontiers in Psychology, 11, 1-6. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2020.00310/full ”

“Morele verwonding verwijst naar een traumatische gebeurtenis waarbij men gedrag heeft uitgevoerd dat ingaat tegen de eigen diepgewortelde morele overtuigingen, óf dergelijk gedrag niet heeft voorkomen of getuige is van dergelijke gedrag. Welke van de volgende bewering is juist als het gaat over wetenschappelijke bevindingen over het onderscheid tussen Morele Verwonding en PTSS? 1. Morele Verwonding kan weliswaar dezelfde bron-gebeurtenis hebben als PTSS, maar voldoet over het algemeen niet aan de DSM-5 criteria voor PTSS en is dus geen psychiatrische stoornis. 2. Morele Verwonding is een statistisch significante voorspeller van de symptoomclusters van PTSS Herbeleving, Hyperarousal en Vermijding waardoor de twee constructen als inwisselbaar gezien kunnen worden. 3. In tegenstelling tot PTSS is een Morele Verwonding niet gebaseerd op traumatische angst en moet daar dus van worden onderscheiden. ”

A. Alleen stelling 1 en 2 zijn juist

B. Alleen stelling 1 en 3 zijn juist

C. Alleen stelling 2 en 3 zijn juist

D. Alle beweringen zijn juist

Vraag van de week 111

Literatuur:
Borja del Pozo Cruz, Matthew Ahmadi, Sharon L. Naismith, Emmanuel Stamatakis. Association of daily step count and intensity with incident dementia in 78.430 adults living in the UK. JAMA Neurol. doi:10.1001/jamaneurol.2022.2672. Published online September 6, 2022.

In een onderzoek bij bijna tachtigduizend deelnemers aan een Engelse biodatabank nam de kans op dementie met 57% af bij deelnemers die ruim zesduizend doelgerichte stappen per dag aflegden. Deelnemers waren gemiddeld 61,1 jaar oud (SD = 7,9). Zij droegen als stappenteller een versnellingsmeter om de pols, 24 uur per dag en zeven dagen achtereen. Deelnemers werden gemiddeld zeven jaar gevolgd (mediaan = 6,9; interquartile range 6,4; 7,5). In deze follow-up periode ontwikkelden 866 deelnemers een dementie, op een leeftijd van gemiddeld 68,3 jaar (SD = 5,6). Wat is het belangrijkste voorbehoud van de onderzoekers bij de conclusies uit hun onderzoek?

A. Deelnemers aan de Engelse biodatbank vertegenwoordigen slechts 5,45% van de negen miljoen mensen die door de National Health Service (NHS) voor vrijwillige deelname aan de biodatabank werden benaderd.

B. De periode waarin een dementie zich kon manifesteren was bij een follow-up van gemiddeld zeven jaar relatief kort. Daar komt bij dat de gemiddelde leeftijd van de deelnemers bij aanvang van het onderzoek relatief laag was.

C. Het onderzoek sluit omgekeerde causaliteit niet uit. De conclusie: lichaamsbeweging kan dementie voorkomen of uitstellen, lijkt gerechtvaardigd, maar het is ook denkbaar dat dementie tot minder lichaamsbeweging leidt, al voordat dementie manifest wordt.

Vraag van de week 110

Literatuur:
Hiemstra M, de Leeuw RN, Engels RC, Otten R. What parents can do to keep their children from smoking: A systematic review on smoking-specific parenting strategies and smoking onset. Addict Behav. 2017 Jul;70:107-128. doi: 10.1016/j.addbeh.2017.02.003. Epub 2017 Feb 9. PMID: 28237717.

In het kader van een rookvrije generatie wordt veel geïnvesteerd om te voorkomen dat kinderen gaan roken. Ouders hebben hier een zeer belangrijke rol in. Welke van de volgende strategie staat lijkt niet succesvol voor preventie volgens het artikel van Hiemstra et al (2017)?

A. Het huis volledig rookvrij maken.

B. Het opstellen van een niet-roken overeenkomst.

C. Duidelijke rooknormen stellen.

D. Zorgen dat er geen sigaretten beschikbaar zijn.

Vraag van de week 109

Literatuur:
Linktekst

“Onderzoekers toonden aan dat linkszijdige stimulatie van de dorsolaterale prefrontale cortex met tACS (transcranial Alternating Current Stimulation) in een hoogfrequent ritme (60 Hz) wel de reproductie van woorden uit het begin van een voorgelezen reeks bevorderde (langetermijngeheugen), maar niet die van woorden uit het eind van de reeks (werkgeheugen). Laagfrequente (4 Hz) stimulatie van de linkszijdige pariëtale schors deed juist de reproductie van woorden uit het eind van de reeks toenemen, maar niet die van woorden aan het begin van de reeks. De frequentie van de stroomsterkte luisterde nauw. Laagfrequente (4 Hz) stimulatie van de dorsolaterale cortex gaf geen verbetering van de geheugenprestatie, evenmin als hoogfrequente (60 Hz) stimulatie van de pariëtale schors. De onderzoekers gebruikten t-toetsen voor verschillen tussen twee groepen van telkens twintig deelnemers per groep (leeftijd 65-88 jaar). De groep die hoogfrequente dorsolaterale stimulatie ontving, presteerde voor woorden uit het begin van de reeks significant beter dan een controlegroep bij wie er geen stroom liep (t38 = 3.381, p (tweezijdig) = 0.002; zie Figuur 2 in het artikel). Het verschil in woordreproductie tussen een groep die laagfrequente dorsolaterale stimulatie ontving en een controlegroep, was niet-significant (t38 = 0.114, p (tweezijdig) = 0.910). Welke van onderstaande conclusies is correct?”

A. Een niet-significante t-toets (p > 0.05) betekent dat de twee groepen op de afhankelijke variabele niet van elkaar verschillen.

B. Een significante t-toets (p ≤ 0.05) betekent een kans van hoogstens 5% dat de verschillen zijn toe te schrijven aan toeval.

C. Uit een niet-significante t-toets (p > 0.05) is niet af te leiden hoe groot of hoe klein de kans is dat de twee groepen op de afhankelijke variabele van elkaar verschillen.

Vraag van de week 108

Literatuur:
Anna Sundström, Annelie Nordin Adolfsson, Maria Nordin, & Rolf Adolfsson. Loneliness increases the risk of all-cause dementia and Alzheimer’s disease. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci, 2020, Vol. 75, No. 5, 919–926; doi:10.1093/geronb/gbz139.

“Onderzoek laat zien dat ouderen die bij aanvang van een longitudinaal onderzoek ‘ja’ antwoordden op de vraag ‘Voelt u zich vaak eenzaam?’, een verhoogde kans hadden op dementie. Een correlatie betekent niet vanzelf ook een causaal verband, maar onderzoekers kunnen hun onderzoek zo inrichten dat een causale verklaring voor een correlatie aannemelijk wordt. Wat is in het hier geciteerde onderzoek de belangrijkste maatregel om een causale verklaring: ‘eenzaamheid draagt mogelijk bij aan het ontstaan van dementie’ aannemelijk te maken?”

A. Alleen voor deelnemers die minstens vijf jaar konden worden gevolgd, werd bepaald of zich een dementie had ontwikkeld.

B. Het onderzoek liet geen deelnemers toe die bij aanvang van het onderzoek symptomen van een cognitieve stoornis vertoonden.

C. De analyse corrigeerde voor de aanwezigheid van depressie en hart- en vaatziekten bij aanvang van het onderzoek.

Vraag van de week 107

Literatuur:
Murray H, Ehlers A (2021). Cognitive therapy for moral injury in post-traumatic stress disorder. Cogn Behav Therap. 13;14:e8. doi: 10.1017/S1754470X21000040. PMID: 34191944; PMCID: PMC7853755.

“Morele verwonding verwijst naar een traumatische gebeurtenis waarbij men gedrag heeft uitgevoerd dat ingaat tegen de eigen diepgewortelde morele overtuigingen, óf dergelijk gedrag niet heeft voorkomen of getuige is van dergelijke gedrag (Murray en Ehlers, 2021). Over overeenkomsten en verschillen tussen Morele Verwonding en PTSS zijn verschillende wetenschappelijke bevindingen gerapporteerd. Welke van de volgende beweringen is juist? 1. Een aspect in de behandeling van PTSS is het uitdagen van (disfunctionele) cognities rond het eigen aandeel bij de traumatische gebeurtenis. Bij Morele Verwonding is dat aandeel bij de traumatische gebeurtenis vaak realistisch en gaat het eerder om acceptatie daarvan. 2. Bij de behandeling van PTSS staat de traumatische gebeurtenis centraal en is daardoor te beperkt voor de behandeling van Morele Verwonding. 3. PTSS is een op zichzelf staande stoornis en Morele Verwonding niet. ”

A. Alleen beweringen 1 en 2 zijn juist

B. Alleen beweringen 2 en 3 zijn juist

C. Alle beweringen zijn juist

D. Alle beweringen zijn onjuist

Vraag van de week 106

Literatuur:
Nora D. Volkow, M.D., George F. Koob, Ph.D., and A. Thomas McLellan, Ph.D. Neurobiologic Advances from the Brain Disease Model of Addiction

Stoornissen in middelengebruik kenmerken zich door drie fases. Waarom kan verandering van verslavingsgedrag zo ingewikkeld worden tijdens de “onthouding en negatief effect fase”?

A. De sensitisatie zorgt voor een constante focus op het middel, waardoor afleiding steeds lastiger wordt en de trek (craving) steeds sterker, dit zorgt voor een onbewust obsessieve houding naar het middel.

B. De toegenomen trek (craving) in combinatie met het ontstaan van dysforie als middelen uitwerken worden een steeds grotere belemmering om lange termijn keuzes te maken.

C. De sensitisatie in combinatie met de onthoudingsklachten zorgen voor een toename van gebruik die steeds moeilijker te remmen is.

Vraag van de week 105

Literatuur:
Amanda N. Leggett, Benjamin C. Bugajski, Laura N. Gitlin & Helen C. Kales. Characterizing dementia caregiver style in managing care challenges: cognitive and behavioral components. Dementia, 2021; 20: 2188–2204

“Mantelzorgers van een naaste met dementie laten individuele verschillen zien in de wijze waarop zij omgaan met lastige situaties. Een recent onderzoek in de VS onderscheidt bij mantelzorgers de volgende vijf typen: Externalizers, Individualists, Learners, Nurturers en Adapters. Bij ieder type past een karakteristieke emotionele copingstijl. De Amerikaanse onderzoekers gebruikten geen vragenlijst om verschillen in copingstijl zichtbaar te maken. Maar stel dat zij de Utrechtse Copinglijst (UCL) hadden gebruikt, met de subschalen Actief aanpakken, Sociale steun zoeken, Passief reactiepatroon en Expressie van emoties. Bestudeer de door de onderzoekers genoemde copingstijlen en raadpleeg de inhoud van de UCL-schalen. Welk van onderstaande combinaties van mantelzorgcopingstijl en UCL-schaal lijkt u het meest waarschijnlijk?”

A. Externalizers (Expressie van emoties); Individualists (Sociale steun zoeken (lage score)); Learners (Passief reactiepatroon); Nurturers-Adapters (Actief aanpakken)

B. Externalizers (Sociale steun zoeken (lage score)); Individualists (Expressie van emoties); Learners (Actief aanpakken); Nurturers-Adapters (Passief reactiepatroon)

C. Externalizers (Actief aanpakken); Individualists (Passief reactiepatroon); Learners (Sociale steun zoeken (lage score)); Nurturers-Adapters (Expressie van emoties)

Vraag van de week 104

Literatuur:
Sękowski, Marcin & Prigerson, Holly. (2022). Associations between symptoms of prolonged grief disorder and depression and suicidal ideation. British Journal of Clinical Psychology. 1-8. 10.1111/bjc.12381.
https://bpspsychub.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/bjc.12381

“Rouw is een bekende stressor die bij kan dragen aan de ontwikkeling van depressie en suïcidaliteit. Depressieve episodes worden dan ook in eenkwart van alle nabestaanden gevonden, 7 maanden na het overlijden van hun geliefde en complexe rouw draagt bij aan een verhoogd risico op suïcidale ideaties. Welke van de volgende stellingen met betrekking tot de onderlinge associaties bij nabestaanden met suïcidale ideaties is waar? ”

A. Symptomen van depressie zijn geassocieerd met de frequentie van suïcidale ideaties.

B. Symptomen van complexe rouw zijn geassocieerd met de frequentie van suïcidale ideaties.

C. Alleen de interactie van symptomen van complexe rouw en depressie is geassocieerd met de frequentie van suïcidale ideaties.

Vraag van de week 103

Literatuur:
Sękowski, Marcin & Prigerson, Holly. (2022). Associations between symptoms of prolonged grief disorder and depression and suicidal ideation. British Journal of Clinical Psychology. 1-8. 10.1111/bjc.12381.

“Het overlijden van een geliefde persoon is een van de grootste stressoren in ons leven en gaat vaak gepaard met een periode van intens en acuut ervaren rouw. Voor de meeste mensen vermindert de intensiteit van deze emoties over tijd, ongeveer 10% ontwikkelt echter een Persisterende Complexe Rouwstoornis. Een depressieve stoornis vertoont veel overlap met de symptomen van een persisterende complexe rouwstoornis. Welke van de volgende symptomen kan helpen bij de differentiële diagnostiek? ”

A. Suïcidale ideaties

B. Schuldgevoelens

C. Sociale isolatie

Vraag van de week 102

Literatuur:
Samuel J. Abplanalp, David L. Braff, Gregory A. Light, Keith H. Nuechterlein & Michael F. Green, for the Consortium on the Genetics of Schizophrenia-2. Understanding connections and boundaries between positive symptoms, negative symptoms, and role functioning among individuals with schizophrenia. A network psychometric approach. JAMA Psychiatry. doi:10.1001/ jamapsychiatry.2022.2386. Published online August 17, 2022.

“Een netwerkanalyse van symptomen van schizofrenie bij bijna duizend deelnemers liet zien dat de kans op een geslaagde werkkring groter wordt bij relatieve afwezigheid van de negatieve symptomen ‘geen plezier ervaren’ en ‘initiatiefverlies’. Andere negatieve symptomen, zoals emotionele vervlakking en gebrek aan gedachten, vertoonden geen verband met succesvol maatschappelijk functioneren. Zie figuur 1C in het artikel. Netwerkanalyse benadert gegevens uit vragenlijsten en beoordelingen anders dan de meer gangbare factoranalyse. Welk van onderstaande formuleringen beschrijft de verschillende benaderingen het best?”

A. Factoranalyse probeert de correlaties tussen een aantal variabelen te verklaren met behulp van een kleinere set van theoretisch veronderstelde, latente variabelen. Netwerkanalyse veronderstelt geen latente variabelen, maar probeert uitsluitend de interacties tussen observeerbare variabelen te onderzoeken en te representeren, en is daarmee in principe data-driven in plaats van theory-driven.

B. Er zijn twee soorten factoranalyse: de exploratieve en de confirmatieve. Netwerkanalyse en factoranalyse berekenen beide correlaties tussen variabelen. Exploratieve factoranalyse is bedoeld om inzicht te krijgen in een construct en lijkt daarmee op netwerkanalyse. Confirmatieve factoranalyse is bedoeld om een construct theoretisch te beschrijven en toetst, anders dan netwerkanalyse, hypothesen over latente variabelen.

C. Netwerkanalyse staat onderzoek van causale relaties toe in de zin van: verandering in variabele x veroorzaakt verandering in variabele y; factoranalyse brengt wel associaties aan het licht, maar laat geen uitspraken toe over causale relaties.

Vraag van de week 101

Literatuur:
Tess E. K. Cersonsky, Shanti Mechery, Matthew M. Carper, Louisa Thompson, Athene Lee, Jessica Alber, Indra Neil Sarkar & Leslie Ann D. Brick, for the Alzheimer’s Disease Neuroimaging Initiative (ADNI). Using the Montreal Cognitive Assessment to identify individuals with subtle cognitive decline. Neuropsychology 2022; 36: 373-383.

“Een 75-jarige vrouw is verwezen naar een gz-psycholoog. Zij maakt zich zorgen over achteruitgang van haar geheugen. Ook heeft zij de laatste tijd moeite om zich de namen van bekenden te herinneren. Een klinisch geriater concludeerde eerder op basis van een negatieve uitslag (score 0) op de Clinical Dementia Rating Scale (CDR) dat zij niets mankeerde. Welke actie van de gz-psycholoog verdient de voorkeur?”

A. De psycholoog adviseert onderzoek met de Montreal Cognitive Assessment (MoCA).

B. De psycholoog adviseert een uitgebreid neuropsychologisch onderzoek.

C. De psycholoog neemt de CDR af, vindt evenals de klinisch geriater een score 0 en stelt patiënte gerust.

Vraag van de week 100

Literatuur:
Shrey Grover, Wen Wen, Vighnesh Viswanathan, Christopher T. Gill & Robert M. G. Reinhart. Long-lasting, dissociable improvements in working memory and long-term memory in older adults with repetitive neuromodulation. Nature Neuroscience (2022). https://doi.org/10.1038/s41593-022-01132-3

“Amerikaanse onderzoekers vonden dat hersenstimulatie met transcranial alternating current stimulation (tACS) de onmiddellijke reproductie bij woordleertaken verbeterde. Deelnemers waren 65 tot 88 jaar oud. De toegepaste woordleertaken zijn vergelijkbaar met de in Nederland veel gebruikte 15-woordentest. Welke van onderstaande formuleringen is juist?”

A. Onmiddellijke reproductie geeft enkel inzicht in het kortetermijngeheugen, niet in het langetermijngeheugen.

B. Een woordleertaak zoals de 15-woordentest, is een test voor het kortetermijngeheugen.

C. Bij onmiddellijke reproductie van een voorgelezen rij woorden wordt niet alleen naar de somscore gekeken, maar wordt ook onderscheid gemaakt tussen gereproduceerde woorden uit het begin en midden van de lijst en die uit het eind. Volgens een bekend theoretisch geheugenmodel komt reproductie van woorden uit het begin en midden van de reeks voort uit het langetermijngeheugen. Reproductie van woorden uit het eind van de reeks geeft een indicatie van het werkgeheugen, ook wel kortetermijngeheugen genoemd. Door rekening te houden met de seriële positie van de gereproduceerde woorden wordt inzicht verkregen in zowel het korte- als het langetermijngeheugen.

Tip

Kijk het webinar de effecten van psychotherapie bij depressie van Rino Zuid terug. Of een van de vele NIP webinars.

Nieuws

Zakkaartje Wzd is vernieuwd!

22 / 04 / 2024

NIP vraagt om extra aandacht voor mentale gezondheid in het onderwijs

19 / 04 / 2024

Toegankelijkheid van mentale gezondheidszorg verbeteren door samen te leren van data

17 / 04 / 2024

Vier nieuwe informatiekaarten over het gebruik van vragenlijsten in de behandeling

17 / 04 / 2024

Preview zorgstandaard Leefstijl voor de ggz

17 / 04 / 2024

Kamerleden uiten zorgen over toename wachttijden in de ggz

15 / 04 / 2024

Vraag van de week

Beantwoord de vraag van de week

Tip

Nieuws

Zakkaartje Wzd is vernieuwd!

NIP vraagt om extra aandacht voor mentale gezondheid in het onderwijs

Toegankelijkheid van mentale gezondheidszorg verbeteren door samen te leren van data

Vier nieuwe informatiekaarten over het gebruik van vragenlijsten in de behandeling

Preview zorgstandaard Leefstijl voor de ggz

Kamerleden uiten zorgen over toename wachttijden in de ggz