NIP
NIP
Voor studenten
Voor studenten

Home Thema’s Mentale gezondheid op school

Mentale gezondheid op school

De coronaperiode heeft de aandacht voor mentale gezondheid en welbevinden in het onderwijs versterkt. Steeds meer scholen willen dan ook structureel investeren in het welbevinden van hun leerlingen en medewerkers.
Maar hoe doe je dat, in de hectiek van het vervullen van vacatures, het hanteerbaar houden van de werkdruk en het neerzetten van goede lessen in dynamische klassen? En hoe kies je uit al het beschikbare aanbod het ‘juiste’ voor jouw school? Schoolpsychologen kunnen hierbij ondersteunen.

Leren en welbevinden

Leren en welbevinden hebben met elkaar te maken. Leerlingen komen beter tot leren als ze een bepaalde mate van welbevinden ervaren. Andersom geldt ook: goed onderwijs bevordert het welbevinden van leerlingen. Vanuit onderzoek en praktijk weten we dat kwalitatief goed onderwijs, met onder andere aandacht voor doelgericht werken, een heldere lesopzet, een positieve relatie tussen leraar en leerling, hoge verwachtingen en effectieve feedback, het gevoel van competentie bij leerlingen verhoogt, en daarmee hun motivatie en hun welbevinden.

Aandacht voor leren en welbevinden binnen het onderwijs vraagt om een aanpak die gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek (evidence informed). Het vraagt óók om een aanpak die past bij de specifieke context van de school en kan er dus op verschillende scholen anders uitzien. Daarom staat de volgende vraag centraal: wat werkt bij deze leerlingen en deze ouders/verzorgers, op deze school op deze locatie, met dit schoolteam en op dit moment?

 

Aandacht voor welbevinden van leerlingen begint bij aandacht voor het welbevinden van het schoolteam. Van daaruit kan structureel en duurzaam gewerkt worden aan passende ondersteuning, waarbij schoolteams, leerlingen, ouders en kernpartners samenwerken (zie de figuur hieronder).

Klik op de afbeelding om een grotere versie te bekijken. 

Nationale beeldbankNationale beeldbankNationale beeldbank

Expertgroep Schoolpsychologen Mentale Gezondheid

De Expertgroep Schoolpsychologen Mentale Gezondheid bestaat uit enthousiaste en ervaren schoolpsychologen die – vanuit hun expertise – input geven aan de ministeries van OCW en VWS op het gebied van welbevinden, onderwijs en jeugdhulp. De groep is vertegenwoordigd in de Coalitie Welbevinden. Binnen deze coalitie wordt intensief samengewerkt tussen Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi), Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), Trimbos, Pharos, Gezonde School en de Expertgroep Schoolpsychologen Mentale Gezondheid.

Belangrijk uitgangspunt is dat investeren in welbevinden vanuit een integrale en duurzame aanpak beter werkt dan de inzet van losse interventies. De unieke bijdrage van de Expertgroep Schoolpsychologen is de kennis die beschikbaar is en ontwikkeld wordt op het gebied van welbevinden ook daadwerkelijk in de scholen te brengen.

In de coronatijd is door de expertgroep (toen: Corona Expertgroep Schoolpsychologen) een visiestuk geschreven en een aantal handreikingen gemaakt, waaronder:

‘Perspectief voor de jeugd- Ontwikkelingsgerichte aanpak voor het onderwijs tijdens en na corona‘ (Schoolpsychologen NIP, 2021)
‘Veerkracht in tijden van Corona‘ (Hanneke Visser en Odeth Bloemberg, 2020) en filmpje ‘Omgaan met stressvolle situaties’ (Tineke Valentijn)

Vanuit het Steunpakket Welzijn Jeugd (ministerie van VWS) organiseerde de Expertgroep een aantal bijeenkomsten, via twee lijnen: Veerkracht en Het juiste doen. Doel was om de expertise van schoolpsychologen (psychologen en orthopedagogen) optimaal in te zetten bij het ondersteunen van scholen tijdens en na corona.

Vanuit de Expertgroep Schoolpsychologen is meegeschreven aan het lesmateriaal van Je Brein de Baas?! (NCJ). Ook is er een aanbod ontwikkeld voor bijbehorende workshops voor schoolteams, onder de titel veerkrachtige schoolteams = veerkrachtige leerlingen. Er is ook een aparte expertgroep Veerkracht actief op dit thema (zie blok 2).

De komende jaren wordt vanuit de Expertgroep Schoolpsychologen intensief samengewerkt met Trimbos en Pharos op het gebied van intensivering van het project Welbevinden op school

Contactpersoon Expertgroep Schoolpsychologen: Hanneke Visser

 

Opbrengsten Coalitie Welbevinden

Binnen de Coalitie Welbevinden heeft de expertgroep Schoolpsychologen actief bijgedragen aan een aantal producten en ontwikkelingen.

Met ondersteuningsgelden uit het Nationaal Programma Onderwijs zijn praktijkkaarten voor PO, VO en MBO ontwikkeld:

Praktijkkaart Welbevinden – van analyse naar interventies
Praktijkkaart Welbevinden en gelijke kansen
Praktijkkaart Duurzaam investeren in welbevinden

Bekijk hier een webinar over de praktijkkaarten.

Op verzoek van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) heeft de Coalitie Welbevinden kennis rond zes thema’s over welbevinden op en rond school bijeengebracht. Deze kennis is te vinden op het Kennisplein ‘Welbevinden en sociaal-emotionele ontwikkeling’ op Onderwijskennis.nl.

Andere expertgroepen

Naast de Expertgroep Schoolpsychologen Mentale gezondheid zijn er andere expertgroepen waarin schoolpsychologen hun kennis en ervaring delen, en verspreiden via (sociale) media, congressen en studiedagen.

De expertgroep Veerkracht is verbonden aan de Expertgroep Schoolpsychologen Mentale gezondheid en houdt zich onder meer bezig met het thema ‘veerkrachtige schoolteams = veerkrachtige leerlingen’.

Verder zijn de volgende expertgroepen actief:

Expertgroep Sterk schoolteam en onderwijskwaliteit
Expertgroep Cognitieve leervaardigheden
Expertgroep Veiligheid op school
Expertgroep Risico’s in ontwikkeling
Expertgroep Kinderrechten, kansengelijkheid en diversiteit

Contactpersoon expertgroepen: Laura Stroo

Nationale beeldbankNationale beeldbankNationale beeldbank

Wat is een schoolpsycholoog?

Een schoolpsycholoog is de ‘kennisbaak’ op het gebied van mentale gezondheid, ontwikkeling en leren in het onderwijs. Zij/hij vertaalt wetenschappelijke kennis naar de alledaagse (onderwijs)praktijk en kan de dagelijkse gang van zaken omzetten naar beleid.

Een schoolpsycholoog is dé expert in het onderwijs die kan schakelen tussen de verschillende niveaus in en om de school. Zij/hij doet diagnostiek bij (groepen) leerlingen, ondersteunt en inspireert leraren in het geven van passend onderwijs, is sparring partner van directies, draagt bij aan bovenschools beleid en aan samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp.

Schoolpsychologen werken in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, MBO, HBO en speciaal onderwijs. Dat kan op een school zijn, maar ook bovenschools, bijvoorbeeld bij een schoolbestuur of en samenwerkingsverband. Een aantal schoolpsychologen werkt bij een gemeente of ministerie. Zij bewegen zich altijd op het snijvlak tussen onderwijs en zorg. Schoolpsychologen hebben kennis van normale en afwijkende ontwikkeling, zijn in staat gesprekken te voeren met (het systeem van) kinderen/jongeren en kunnen indien nodig gericht adviseren over de inzet van (individuele) hulpverlening binnen of buiten de school.

Lees meer over de werkzaamheden van de schoolpsycholoog.

Opleiding

In het onderwijs werken veel orthopedagogen en psychologen, ook vaak ‘gedragswetenschappers in het onderwijs’ genoemd. Een groot gedeelte van hen is opgeleid op masterniveau (4 jaar universitaire opleiding). Een kleiner gedeelte is opgeleid op postmasterniveau (4 jaar universitaire opleiding plus twee jaar post master opleiding), bijvoorbeeld via de postmasteropleiding Schoolpsycholoog. Schoolpsychologen kunnen zich na het volgen van deze opleiding laten registeren als als Kinder- en Jeugdpsycholoog bij het NIP of bij SKJ.

Lees meer over de opleiding Schoolpsycholoog bij RINO amsterdam of Radboud Universiteit.

 

NIP Werkgroep Schoolpsychologen

De werkgroep Schoolpsychologen van het NIP zet zich in voor alle master- en postmaster opgeleide psychologen en orthopedagogen in het onderwijs. De werkgroep maakt deel uit van de sectie Jeugd van het NIP, waarbinnen ook andere werkgroepen actief zijn, en kennis uitwisselen.

De werkgroep organiseert inspirerende bijeenkomsten over actuele thema’s in en om het onderwijs. Er is een spreker die het thema inleidt, en vervolgens komen schoolpsychologen aan het woord die het thema illustreren vanuit hun praktijk. Er is ook altijd ruimte voor onderlinge uitwisseling van ideeën en informatie. De laatste jaren zijn de bijeenkomsten veelal online, met zo’n 80 tot 100 bezoekers per bijeenkomst. Voorbeelden van thema’s zijn: verbinding onderwijs en jeugdhulp, welbevinden van leerlingen en schoolteams, omgaan met lastig gedrag in de klas, gendervraagstukken in de school, etc.

Lees meer over de werkgroep Schoolpsychologen en de sectie Jeugd.

Verder lezen

Vragen over het Dossier Mentale gezondheid op school? Stuur een mail naar britt.vanbeek@psynip.nl.

Social media

Volg ons op social media voor nieuws en updates!

Schoolpsychologen in de media