Privacy en het ZPM
In de media en op social mediakanalen is er veel onrust ontstaan over de privacy van cliënten binnen het Zorgprestatiemodel (ZPM). Wij ontvangen van onze leden ook veel vragen over hoe de privacy van patiënten en het beroepsgeheim in het ZPM geborgd is. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) heeft hier destijds ook op gereageerd (juli 2022).
Naar aanleiding van commotie in het veld en mede naar aanleiding van vragen vanuit het NIP, heeft de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) zich nogmaals gebogen over de privacy-aspecten rondom het aanlevering van zorgvraagtyperingsgegevens in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en forensische zorg (fz).
De AP heeft de onderbouwing van deze gegevensaanlevering getoetst en komt tot de conclusie dat de uitvraag rechtmatig is. De NZa heeft gegevens nodig om de zorgvraagtypering in de ggz en fz te verbeteren. De minister van Langdurige Zorg en Sport steunt de NZa hierin.
Wat vindt het NIP er van?
Als NIP begrijpen en delen wij zorgen rond privacy en beroepsgeheim. Wij vinden privacybescherming van cliënten en de geheimhoudingsplicht van psychologen heel belangrijk. Deze berusten immers op de vertrouwensrelatie met cliënten en het borgen van de onbelemmerde toegang tot de zorg.
We hebben ons er daarom hard voor gemaakt en er op aangedrongen dat de huidige regeling een wettelijke grondslag (en een formele toets door de Autoriteit Persoonsgegevens) zou krijgen, voor er wordt verzocht om geanonimiseerde cliëntgegevens (met strikte waarborgen op die privacy) aan te leveren. En dat er voor behandelaars en cliënten de mogelijkheid bestaat om een privacyverklaring te ondertekenen (de zogenoemde opt out regeling). Met het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens gaan we er nu van uit dat deze zaken zorgvuldig zijn geregeld.
We vinden het heel belangrijk dat er in de zorgsector geleerd en verbeterd wordt. Juist ten behoeve van het verbeteren van de resultaten van behandelingen (bijvoorbeeld d.m.v. wetenschappelijk onderzoek).
Daarnaast is er ook nog wel een zoektocht in de sector naar data voor andere doeleinden (bijvoorbeeld bekostiging, rechtmatige zorg conform de wetgeving etc.). Genoemde dataverzameling, bijvoorbeeld m.b.t. zorgvraagtypering (of vaststellen of dit model ons überhaupt wat brengt) moet wat ons betreft zo ingeregeld worden, dat er geen schending van het beroepsgeheim en de privacy van cliënten op volgt (en deze moet altijd proportioneel zijn).
Nogmaals, de privacy en het beroepsgeheim staan voor de uitoefening van ons beroep echt als een paal boven water. Juist daarom hebben we aangedrongen op die wettelijke borging en toezicht door de AP. Het actief borgen van de privacy en beroepsgeheim in beleidsontwikkeling en de ontwikkelingen op dit gebied blijft onze aandacht houden.
Oordeel Autoriteit Persoonsgegevens
De NZa heeft, om het proces zorgvuldig te doorlopen, de Nadere Regeling voor inwerkingtreding twee keer voorgelegd aan de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) om te beoordelen of deze in overeenstemming is met de geldende privacywetgeving. De AP heeft beide keren aangegeven geen opmerkingen te hebben bij de concept regelgeving.
Eind 2022 heeft de AP de doelen, keuzes en onderbouwing rond zorgvraagtypering nogmaals nader onderzocht. Uit dit advies zijn enkele kleine aanpassingen gevolgd. In het advies zegt de AP dat de gegevens geschikt zijn voor de verdere ontwikkeling van de zorgvraagtypering. Ze noemt de uitvraag rechtmatig en proportioneel, gelet op het maatschappelijk belang dat hiermee is gemoeid.
De AP bevestigt daarnaast dat zorgverleners hun geheimhoudingsplicht mogen doorbreken voor de verplichte aanlevering aan de NZa. De NZa gaat zeer zorgvuldig om met deze gegevens. Mensen die niet willen dat deze gegevens met de NZa worden gedeeld kunnen bezwaar maken door een privacyverklaring in te vullen.
Regelgeving aangepast
In de regelgeving beschrijft de NZa duidelijker dat ze de data na twee jaar verwijdert en dat ze die niet koppelen aan andere datastromen binnen de NZa. De NZa gaat de gegevens eenmalig over één jaar uitvragen.
Voor volgende jaren moet zorgvuldig worden gekeken of een nieuwe uitvraag nodig is. En vervolgens welke gegevens en welke omvang noodzakelijk zijn. Met deze aangepaste regeling volgt de NZa het advies van de AP. Daarnaast is de uitvraag, zoals door de NZa is vormgegeven, in overeenstemming met de recent in de Tweede Kamer aangenomen motie Hijink/Westerveld. Hieronder lichten we het beleid en de afspraken verder toe.
De NZa heeft verduidelijkt in de informatiekaart privacy welke informatie zorgverzekeraars en de NZa zelf ontvangt en op welke manier zij die informatie gebruiken. De NZa heeft hiervoor een wettelijke grondslag die het mogelijk maakt om bijzondere persoonsgegevens te verwerken. Ze heeft daarvan gebruik gemaakt bij het vaststellen van de regelgeving. De uitwerking ligt vast in de Nadere Regeling.
Wanneer aanleveren aan de NZa?
De verplichte aanlevering voor de zorgvraagtypering vindt vanaf 1 juli 2023 plaats. Deze gegevens moeten voor 1 september 2023 bij de NZa zijn aangeleverd. Met deze gegevens zorgen we ervoor dat de zorgtypering blijft aansluiten op de dagelijkse zorgpraktijk. De NZa informeert de zorgaanbieders tijdig via e-mail verder over het aanleveren van de gegevens.
Wat registreren en aanleveren aan de zorgverzekeraar en NZa?
Op basis van de Nadere Regeling registreer je als aanbieder de volgende gegevens bij de zorgvraagtypering:
- de antwoorden op de HONOS-vragen
- het geadviseerde zorgvraagtype
- het gekozen zorgvraagtype
- de drie elementen over historisch zorggebruik.
Op de declaratie vermeldt de aanbieder alleen het gekozen zorgvraagtype.
In de declaratiestroom moet de verzekerde vermeld staan. Dat is conform de Zorgverzekeringswet. Via een separate gegevensstroom (op grond van een informatieverplichting in de Nadere Regeling) levert de aanbieder in het kader van verbetering van de zorgvraagtypering de volgende informatie-elementen rechtstreeks aan de NZa aan:
- de antwoorden op de HONOS+-vragen
- het geadviseerd zorgvraagtype
- het gekozen zorgvraagtype
- de diagnose hoofdgroep
- de drie elementen over historisch zorggebruik.
De informatie die de NZa verwerkt voor het verbeteren van de zorgvraagtypering bevat naast deze gegevensstroom informatie over het zorggebruik op cliëntniveau dat per maand wordt geaggregeerd. Deze gegevensstroom bevat geen gegevens die de cliënt direct kunnen identificeren zoals naam, (pseudo)BSN, geslacht, geboortedatum, woonplaats, postcode, informatie met data van de verblijfsdagen, zorgtrajectnummer en type consult. Zij behandelen deze gegevens als bijzondere persoonsgegevens.
Privacyverklaring van toepassing
Omdat de gegevensstroom zorgvraagtypering wordt behandeld als een stroom die bijzondere persoonsgegevens bevat, is ook de privacyverklaring hierop van toepassing. Als een cliënt bezwaar heeft tegen het aanleveren van gegevens aan de zorgverzekeraar voor declaratie en aan de NZa voor beleidsdoeleinden, dan kan deze een privacyverklaring invullen.
De gegevens over de zorgvraagtypering en over de diagnose komen dan niet op de factuur terecht en worden niet aan de NZa aangeleverd. Welke gegevens dat precies zijn, vind je hier. De privacyverklaring is een bijlage bij de Nadere Regeling.
Heb je vragen of opmerkingen hierover neem dan contact op met ons informatiecentrum. Je kunt je vragen ook stellen aan de helpdesk van de NZa.