Wet BIG
Er zijn vijf BIG-beroepen in de geestelijke gezondheidszorg wettelijk verankerd in de Wet Beroepen Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). Het NIP vertegenwoordigt beroepsbeoefenaren van drie van deze beroepen: de gz-psycholoog, de klinisch psycholoog en de klinisch neuropsycholoog. Op deze pagina geven we je meer informatie over de Wet BIG en de 3 BIG-beroepen die het NIP vertegenwoordigd.
Doelen Wet BIG
De Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) heeft twee doelen:
- het bewaken en bevorderen van de kwaliteit van de beroepsuitoefening en
- het beschermen van de cliënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door beroepsbeoefenaren in de individuele gezondheidszorg*.
In de wet zijn op dit moment twee psychologische basisberoepen opgenomen, de gz-psycholoog en de psychotherapeut. De gz-psycholoog kent twee wettelijk erkende specialismen: de klinisch psycholoog en de klinisch neuropsycholoog.
Voor in de Wet BIG geldt:
- dat het deskundigheidsgebied en de opleidingseisen wettelijk zijn vastgelegd;
- dat de titel van het beroep wettelijk beschermd is;
- dat de beroepen zijn onderworpen aan wettelijk tuchtrecht;
- dat de beroepen verplicht zijn hun deskundigheid op peil te houden (herregistratieplicht).
* ‘Individuele gezondheidszorg’ gaat om handelingen die rechtstreeks gericht zijn op een persoon en het doel hebben de gezondheid van die persoon te bevorderen of te bewaken.
BIG register
Beroepsbeoefenaren die vallen onder de Wet BIG zijn ingeschreven in het BIG-register. Het BIG-register heeft een belangrijke functie voor het publiek: de beroepsbeoefenaar die is ingeschreven heeft een beschermde titel en maakt zich kenbaar als deskundige op zijn gebied. Dit biedt de cliënt basisinformatie, vertrouwen en bescherming tegen ondeskundig handelen.
Ook biedt de Wet BIG garantie voor de kwaliteit van de professional. Beroepen binnen de Wet BIG hebben hun eigen deskundigheid. De inhoud van de opleiding is wettelijk geregeld. De Federatie Gezondheidszorgpsychologen en Psychotherapeuten (FGzPt) is het overkoepelend orgaan voor toezicht op de BIG-beroepen op het gebied van opleiding, erkenning en registratie.
Tuchtrecht Wet BIG
Een ander belangrijk element van de Wet BIG is dat de beroepen binnen deze wet onder het wettelijk tuchtrecht vallen. Tuchtrecht is een bijzondere vorm van rechtspraak die erop toeziet dat de leden van een beroepsgroep zich aan de gedragsregels van hun beroep houden. Cliënten kunnen als dat nodig is een klacht indienen die dan door een tuchtcollege wordt beoordeeld. Wanneer het tuchtcollege de klacht gegrond verklaart, kan zij op grond van de Wet BIG verschillende tuchtrechtelijke maatregelen opleggen. Zoals een waarschuwing, berisping of schorsing.
Het tuchtrecht is een extra middel om professionals die vallen onder de Wet BIG te behoeden voor het leveren van slechte of onveilige zorg.
Algemene informatie over tuchtrecht en tuchtuitspraken vind je via de Rijksoverheid. Leden van het NIP vallen ook onder het verenigingstuchtrecht.
Psychologische beroepen Wet BIG
Binnen de Wet BIG en in aanpalende besluiten zijn voor alle beroepen deskundigheidsgebieden omschreven.
Gz-psycholoog
De gezondheidszorgpsycholoog (gz-psycholoog) is een generalist en inzetbaar in alle sectoren van de gezondheidszorg. De gz-psycholoog behandelt zelfstandig psychische stoornissen, problemen in de persoonlijke levenssfeer en de psychische aspecten die samengaan met lichamelijke ziekte, invaliditeit en handicaps. Hoofdtaken zijn diagnostiek, indicatiestelling en behandeling. Ongeveer twee derde van de gz-psychologen is werkzaam in de gezondheidszorg (waaronder de GGZ, ziekenhuis, revalidatiezorg, verpleeghuis-/ouderenzorg, verstandelijke beperkingen sector). Een deel van hen is ook te vinden in het onderwijs en in verzuimpreventie (en re-integratie).
- Lees meer over het werkgebied en het bijbehorende beroepsprofiel van de gz-psycholoog.
Klinisch psycholoog
De klinisch psycholoog is specialist in de psychologie. De klinisch psycholoog is expert op het gebied van de diagnostiek en behandeling van complexe en/of minder vaak voorkomende, meervoudige psychopathologie. De klinisch psycholoog is een scientist-practitioner die in staat is wetenschappelijke kennis te vertalen naar de praktijk. Daarnaast vervullen klinisch psychologen vaak leidinggevende of beleidsbepalende functie en zijn zij betrokken bij innovaties in de zorg. Klinisch psychologen zijn te vinden in verschillende sectoren van de gezondheidszorg (waaronder de ggz, ziekenhuis, forensische zorg, verpleeghuis-/ouderenzorg).
- Lees meer over het werkgebied en het bijbehorende beroepsprofiel van de klinisch psycholoog.
Klinisch neuropsycholoog
De klinisch neuropsycholoog is gespecialiseerd in de diagnostiek, begeleiding en behandeling van aangeboren of verworden aandoeningen van het brein en de gevolgen van deze aandoeningen op cognitieve processen, emotieregulatie en gedrag. Daarbij is de klinisch neuropsycholoog een scientist-practitioner die de rol van gespecialiseerd behandelaar combineert met onderzoek, management en innovatie in de zorg.
Klinisch neuropsychologen zijn vooral werkzaam in de ggz, ziekenhuizen revalidatie-instellingen. De klinische neuropsychologie is sinds 2008 wettelijk erkend als specialisme van de gezondheidszorgpsychologie.
- Lees meer over het werkgebied en het bijbehorende beroepsprofiel van de klinisch neuropsycholoog.
Psychotherapeut
Naast de gz-psycholoog kent de Wet BIG nog een tweede basisberoep in de geestelijke gezondheidszorg: de psychotherapeut. De psychotherapeut is deskundig op het gebied van de curatieve behandeling van psychische problematiek met behulp van psychotherapeutische methoden. Meer informatie vind je op de site van de Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie.
Beroepenstructuur
Vanaf 2025 wordt in het kader van de Programma Beroepenstructuur Psychologische zorg een vereenvoudiging doorgevoerd in de BIG-structuur voor psychologen. Er komt één basisberoep: de gz-psycholoog generalist. Daarin worden de gz-psycholoog en de kinder- en jeugdpsycholoog NIP samengevoegd. Ook worden de psychotherapeut en de klinisch psycholoog samengevoegd in het specialisme klinisch psycholoog-psychotherapeut. Lees meer over het Programma Beroepenstructuur Psychologische zorg.
Verkenning nieuwe specialismen
In het Advies Beroepenstructuur Psychologische Zorg, de basis van het programma Beroepenstructuur Psychologisch zorg, worden verschillende werkgebieden aangemoedigd tot het verkennen van de mogelijkheid tot nieuwe specialismen (zie p.3, 11-12 van het advies). N.a.v. dit advies zijn er, met steun van het NIP, verschillende werkgroepen gestart die in de afgelopen jaren de mogelijkheid en de wenselijkheid van nieuwe specialismen volgens artikel 14 van de Wet BIG aan het verkennen zijn. De werkgroepen focussen zich op de volgende werkvelden: ouderenpsychologie, forensische psychologie en medische psychologie. Lees meer over de verkenning van nieuwe specialismen.