Klinisch neuropsycholoog
De klinisch neuropsycholoog is één van de twee wettelijk erkende specialisaties van de gezondheidszorgpsycholoog (artikel 14 Wet BIG). Hij/zij is specialist op het gebied van de hersenen en het effect van hersendisfuncties op gedrag. De titel ‘klinisch neuropsycholoog’ beschermd: alleen diegenen die zijn ingeschreven in het register van klinisch neuropsychologen mogen zich ‘klinisch neuropsycholoog’ noemen. Nederland telde op 1 mei 2023 ongeveer 200 klinisch neuropsychologen (bron: CIBG).
Wat doet een klinisch neuropsycholoog?
De klinisch neuropsycholoog heeft specifieke expertise op het gebied van de gevolgen van hersenaandoeningen bij patiënten van alle leeftijden. Deze hersenaandoeningen zijn divers en zijn:
- acuut ontstaan (bijvoorbeeld door hersentrauma of een herseninfarct);
- het gevolg van een neurodegeneratief proces (bijvoorbeeld dementie, de ziekte van Parkinson of multiple sclerose)
- het gevolg van een ontwikkelingsstoornis (bijvoorbeeld autisme of ADHD) of behorend bij een psychiatrische stoornis (bijvoorbeeld schizofrenie).
De gevolgen van hersenaandoeningen zijn eveneens zeer divers en betreffen niet alleen cognitieve stoornissen, maar ook emotionele stoornissen en gedragsproblemen. De klinisch neuropsycholoog verricht specialistische diagnostiek en behandeling en maakt hierbij een vertaalslag naar het dagelijks functioneren, waarbij ook nadrukkelijk de omgeving wordt betrokken.
Een belangrijke taak voor de klinisch neuropsycholoog is te bepalen in hoeverre de klachten en stoornissen toegeschreven kunnen worden aan neurologische, organisch-cerebrale pathologie dan wel (geheel of gedeeltelijk) aan andere factoren, zoals pijn, angst, vermoeidheid, persoonlijkheidsproblematiek, somberheid of onderpresteren. Even belangrijk is het vaststellen van de consequenties van een dergelijke diagnose voor het behandelbeleid.
De klinisch neuropsycholoog is een scientist-practitioner die zijn rol als gespecialiseerd behandelaar combineert met onderzoek en de ontwikkeling en verspreiding van nieuwe kennis en beleid. Een groot deel van de klinisch neuropsychologen is actief betrokken bij wetenschappelijk onderzoek en ongeveer de helft van hen is gepromoveerd. Net als klinisch psychologen vervullen klinisch neuropsychologen leiding gevende functies en zijn zij betrokken bij innovaties in de zorg.
De klinische neuropsychologie is vooralsnog een klein specialisme. De verwachting is echter dat de betekenis van dit specialisme, en daarmee ook het aantal klinisch neuropsychologen, de komende jaren toe zal nemen. Met de voortschrijdende vergrijzing, de groeiende kennis over hersenaandoeningen en de veranderende zorgbehoeften groeit ook de vraag naar neuropsychologische diagnostiek en behandeling.
Maak kennis met een klinisch neuropsycholoog (video)
Werkvelden/werkplekken
De meeste klinisch neuropsychologen werken intramuraal: veelal in algemene, psychiatrische, neurologische of academische ziekenhuizen maar ook in ggz-instellingen, in verpleeghuizen en revalidatie-instellingen, in forensische klinieken en binnen het (speciaal) onderwijs. Sommige klinisch neuropsychologen voeren een zelfstandige praktijk (zo’n tien procent). Vaak in combinatie met een functie in een ziekenhuis of een ggz-instelling en in samenwerking met andere (neuro)psychologen en ondersteunend personeel, zoals een psychodiagnostisch medewerker of een cognitief trainer. Daarnaast kunnen klinisch neuropsychologen in opdracht van rechtbanken als expert betrokken zijn bij arbeidsongeschiktheids- en letselschadezaken.
Kamer Specialisten
Binnen het NIP zetten de klinisch neuropsychologen zich in voor het verbeteren van de kwaliteit van de gezondheidszorg. Onze kamer Specialisten is het enige landelijke gremium dat zich specifiek inzet voor de belangenbehartiging en ontwikkeling van de positie van de psychoog specialisten in brede zin. Lees hoe zij dat doen.
Opleiding tot klinisch neuropsycholoog
De specialisatieopleiding tot klinisch neuropsycholoog duurt vier jaar. Deze opleiding bestaat uit een combinatie van wetenschappelijke kennis aangevuld met praktijkervaring binnen de patiëntenzorg. De opleiding kan ook in deeltijd gevolgd worden.
Na de KNP-opleiding kan een GZ-psycholoog zich als klinisch neuropsycholoog laten inschrijven in het BIG-register.
Herregistratie
Klinisch neuropsychologen moeten zich elke vijf jaar laten herregistreren. Je komt in aanmerking voor herregistratie als klinisch psycholoog als je in de afgelopen vijf jaar minimaal 4.160 uren hebt gewerkt als klinisch psycholoog (waarvan minimaal 3.120 uren patiëntgebonden werkzaamheden). Dit is de werkervaringseis.
Daarnaast moet je minimaal 200 punten besteed te hebben aan deskundigheidsbevordering, waarvan minimaal 100 punten aan bij- en nascholing, minimaal 25 punten aan intercollegiale toetsing en 25 punten zijn vrij in te vullen.
Gz-psychologen die in opleiding zijn tot klinisch neuropsycholoog, kunnen voor de herregistratie als gz-psycholoog volstaan met een bewijs van inschrijving in het opleidingsregister. Ze hoeven dus niet apart aan te tonen dat ze voldoen aan de werkervaringseis.
Beroepsprofiel klinisch neuropsycholoog
Meer weten over het werk van een klinisch neuropsycholoog en waarin hij/zij zich onderscheidt van andere psychologen zoals de gz-psycholoog en de klinisch psycholoog, of de neuroloog, de psychotherapeut en de psychiater? Download dan hier het beroepsprofiel (pdf).