Symposium Dwang & Drang

Iris van Oostrom -Pulsen en praten bij dwang. Over de behandeling van OCS middels rTMS

Bij OCS (obsessief-compulsieve stoornis) is sprake van ongewenste, beangstigende of nare intrusies en van dwanghandelingen die een neutraliserende functie hebben. Transcraniële magnetische stimulatie (TMS) is een behandelmethode die effectief is gebleken voor diverse psychische stoornissen en die tevens wordt toegepast bij OCS.

Uit recente meta-analyses komt naar voren dat diverse stimulatielocaties effectief zijn bij OCS, waarbij er nog niet één duidelijke winnaar uit de bus is gekomen. In de lezing zullen we vanuit een neuropsychologische blik kijken naar wat een TMS behandeling inhoudt, wat de effecten zijn bij OCS en wat dit zegt over de neurobiologie van OCS. Tevens zal een TMS behandeling worden gedemonstreerd.

Iris van Oostrom is klinisch neuropsycholoog en supervisor VGCT en heeft lange tijd gewerkt als behandelaar, diagnosticus en senior onderzoeker in de psychiatrie. Haar specialisatie ligt op het gebied van de neurobiologie van depressie en de effecten van diverse behandelingen op de hersenen. Sinds 5 jaar werkt zij bij neurocare Clinics als hoofd behandeling, waar zij zich bezig houdt met de behandeling van stemmings- en angststoornissen middels neurostimulatie, voornamelijk TMS.

Isidoor Bergfeld – Diepe hersenstimulatie voor obsessieve-compulsieve stoornis

Sinds 25 jaar wordt diepe hersenstimulatie (in het Engels: deep brain stimulation, DBS) toegepast voor mensen met een obsessieve-compulsieve stoornis (OCS). De behandeling bestaat uit de implantatie van elektroden in specifieke hersendelen, waardoor via elektrische impulsen de hersenactiviteit wordt aangepast. In deze presentatie zal de effectiviteit, het werkingsmechanisme en de effecten op neuropsychologische uitkomstmaten van DBS bij mensen met OCS worden besproken.

Isidoor Bergfeld is klinisch onderzoeker en psycholoog in opleiding tot GZ-psycholoog op de afdeling Psychiatrie van het Amsterdam UMC (locatie AMC). Zijn onderzoek richt zich op diepe hersenstimulatie en elektroconvulsietherapie (ECT) voor therapieresistente psychiatrische stoornissen. Naast de effecten op symptomen, onderzoekt hij ook de effecten op cognitieve functies en persoonlijkheidskenmerken.

Annelies Duits -Hollen of stilstaan: impulscontrole bij de ziekte van Parkinson

De ziekte van Parkinson is een complexe neurodegeneratieve aandoening met naast motorische symptomen, ook invaliderende niet motorische symptomen. Impulsief-compulsief gedrag komt o.a. voor en is vaak het gevolg van de behandeling met medicatie en/of hersenstimulatie. Hieronder vallen impulscontrolestoornissen (ICDs), gedragsverslavingen, waarbij er verminderd vermogen is om bepaald gedrag te remmen. Veel voorkomende ICDs bij de ziekte van Parkinson zijn hyperseksualiteit, pathologisch gokken, compulsief eten en kopen. We zullen stilstaan bij deze problematiek, de onderliggende mechanismen en onze rol als psycholoog in de diagnostiek en behandeling.

Annelien Duits, klinisch neuropsycholoog en Universitair Hoofd Docent (UHD) bij de afdelingen Medische Psychologie van het Radboud en Maastricht UMC. De thema’s van haar onderzoek betreffen de klinische neuropsychologie in brede zin en de ziekte van Parkinson in het bijzonder. Ze is lid van het landelijk expert team binnen het ParkinsonNet en daarnaast praktijkopleider en docent binnen de KNP opleiding. Tenslotte is ze lid van diverse commissies o.a. penningmeester Stichting Neuropsychologie en lid van de ledenraad van het NIP.

Elly Prins – Focussen van ontremd gedrag bij FTD

In de voordracht wordt uitgelegd hoe ontremd gedrag bij een frontotemporale dementie ontstaat. In de Waalboog is een methodiek ontwikkeld om dit gedrag te analyseren en te zoeken naar goede interventies. Middels de methodiek Focussen kan een analyse gemaakt van de aspecten die op het ontremde gedrag van invloed zijn. Hiermee kan via de methodiek op zoek gegaan worden naar interventies die ingezet zouden kunnen worden om het ontremde gedrag hanteerbaar te maken. Mensen die werken met deze methodiek geven aan weer grip te krijgen op het ontremde gedrag.

Elly Prins heeft jarenlang ervaring in het omgaan met complex gedrag bij jonge mensen met dementie, waaronder mensen met een frontotemporale dementie. Deze ervaring heeft zij, samen met haar collega’s, omgezet in een nieuwe methodiek genaamd Focussen. Dit is een methodiek om ontremd gedrag op een nieuwe manier te analyseren. De methodiek geeft ook handvatten om op zoek te gaan naar interventies om het ontremde gedrag hanteerbaar te maken.

Cara Verdellen & Laura Beljaars – Tics, Tourette en dwang

Tics, zoals oogknipperen, hoofdschudden en geluiden maken, komen op jongere leeftijd bij veel kinderen voor. Meestal gaan ze na korte tijd vanzelf weer over. Wanneer tics langer dan een jaar bestaan kan er sprake zijn van het syndroom van Gilles de la Tourette (GTS). GTS is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis gekenmerkt door motorische en vocale tics. Vaak is er sprake van bijkomende stoornissen, met name ADHD en dwangstoornis komen samen voor bij GTS. In deze lezing wordt in het bijzonder ingegaan op de comorbiditeit tussen GTS en dwang. Wat zijn verschillen en overeenkomsten en wat betekent dit voor de behandeling? Aan het woord komen Cara Verdellen, klinisch psycholoog gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van ticstoornissen en Laura Beljaars, ervaringsdeskundige en onderwijskundige, bekend met Tourette en comorbide ADHD en dwang.

Cara Verdellen is klinisch psycholoog en cognitief gedragstherapeut, werkzaam bij de Parnassia Groep en manager zorg van PsyQ Nijmegen. Cara is in 2007 gepromoveerd op onderzoek naar de effectiviteit van gedragstherapie (exposure en responspreventie) bij het syndroom van Gilles de la Tourette. Ze heeft bijgedragen aan richtlijnen voor de behandeling van het Tourette syndroom en andere ticstoornissen (European Social Society for the Study of Tourette syndrome, ESSTS, 2011, 2021). Daarnaast is ze (co)auteur van behandelprotocollen voor tics en co-redacteur van het Handboek Gilles de la Tourette (Uitgeverij Boom).

Laura Beljaars is ervaringsdeskundige en onderwijskundige, werkzaam bij Expertisecentrum Valora. Hier begeleidt zij ouders, kinderen, scholen en leerkrachten bij het omgaan met Gilles de la Tourette. In het verleden was Laura lid van de specialismegroep Neurobiologische Ontwikkelingsstoornissen bij de Parnassia Groep en de onderzoeksgroep Tackle your Tics, een onderzoek naar een intensieve therapie voor kinderen met tics. Voor dit onderzoek ontwikkelde zij een protocol over copingstrategieën voor kinderen met tics. Ook is ze Adviesraadlid en voormalig bestuurslid van Stichting Gilles de la Tourette, de patiëntenorganisatie voor mensen met Gilles de la Tourette en hun omgeving.

Meine Bosma-Bleeker –  Seksverslaving – een neurolpsychologische visie op de probematiek

Seksverslaving, hyperseksualiteit, overmatig seksueel verlangen; verschillende benamingen voor eenzelfde soort problematiek; veelvuldig en dwangmatig met seks bezig zijn, wat leidt tot beperkingen in het functioneren. Met een geschatte prevalentie van 1 -3 % van de bevolking is het opvallend dat de problematiek nog altijd geen eenduidige definitie en/of diagnose kent. Wat is het nu precies? Hoe diagnosticeer je het en hoe kan de problematiek, ook vanuit neuropsychologisch perspectief, geduid worden.

Meine Bosma-Bleeker (hij/hem) is klinisch psycholoog, psychotherapeut en seksuoloog in opleiding, werkzaam bij Verslavingszorg Noord Nederland, UMCG Groningen en Expertise Centrum Seksuologie. In zijn werk in de verslavingszorg heeft hij zich gespecialiseerd in seksverslaving, seksualiteit en verslaving en de veel voorkomende co-morbide psychopathologie (trauma en persoonlijkheidsproblematiek) bij verslaving.
Meine is hoofddocent van het blok verslaving binnen de opleiding tot GZ-psycholoog bij PPO Groningen. Hij geeft tevens les binnen de opleiding tot klinisch psycholoog/psychotherapeut en is in opleiding tot MBT supervisor.