NIP

Home Beroepsethiek en -kwaliteit Kwaliteitsstandaarden Professionele standaard voor psychologen

Professionele standaard voor psychologen

Van jou als psycholoog wordt verwacht dat je bij je werkzaamheden handelt in overeenstemming met de op jou rustende verantwoordelijkheid. De professionele standaard geeft psychologen richting en biedt houvast in het dagelijks handelen.

Met de professionele standaard geeft de beroepsgroep aan wat zij onder kwalitatief goed en verantwoord handelen verstaat. De wet- en regelgeving zijn hierin ook opgenomen. Het is belangrijk om je handelen af te stemmen en te toetsen aan de professionele standaard. Ook is het van belang om je handelen achteraf te kunnen verantwoorden op basis van de professionele standaard. Dit geldt – net als de Beroepscode – voor alle psychologen.

Hoe ga ik om met de professionele standaard?

De professionele standaard geeft de vereiste wijze van kwalitatief goed beroepsmatig handelen weer en wat hierbij van de psycholoog mag worden verwacht. Je hoeft niet op de hoogte te zijn van alles wat onder de professionele standaard valt, maar wel van die richtlijnen, kwaliteitsstandaarden, handreikingen en wetten die op jouw handelen in de dagelijkse praktijk van toepassing zijn. Je moet weten waar je deze kunt vinden en hoe je dit gebruikt. Bijvoorbeeld als je in een nieuwe situatie terecht komt, moet je kunnen opzoeken wat de geldende normen en richtlijnen zijn.

Waaruit bestaat de professionele standaard?

De professionele standaard voor psychologen bestaat uit vakinhoudelijke normen, juridische normen en mengvormen.

Vakinhoudelijke normen

Juridische normen

  • Wet- en regelgeving
  • Toetsingskader Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ)

Mengvormen

  • Uitspraken van de tuchtcolleges van het NIP, de Regionale Tuchtcolleges voor de Gezondheidszorg en het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (samengesteld uit juristen en leden-beroepsgenoten).

Bekijk ook paragraaf 1.4 van de Wegwijzer Wet- en regelgeving voor psychologen in de gezondheidszorg.

Behoeften van de cliënt centraal

De wensen en (zorg) behoeften van de cliënt staan centraal. Deze zijn net zo relevant als het handelen volgens de professionele standaard. Samen geven ze vorm aan het kader waarbinnen je als psycholoog handelt en gedraagt. Dit vraagt van je dat je kunt afwegen hoe je in een situatie recht kan doen aan de verschillende aspecten (wensen van de cliënt, handelen volgens de professionele standaard, regels van de werkgever).

Landelijke normen

Er bestaan landelijke normen die op jouw beroepsuitoefening van toepassing kunnen zijn. In de gezondheidszorg geldt bijvoorbeeld het door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd opgestelde toetsingskader Terugdringen separeren en afzonderen 2016.

Wettelijke bepalingen

Je verhouden tot wettelijke bepalingen en jurisprudentie houdt in dat je je op de hoogte stelt van de wettelijke bepalingen die in jouw werkveld van toepassing zijn en dat je hiernaar handelt. Een aantal hiervan verwijzen naar de professionele standaard.

Tuchtrecht en jurisprudentie

In geval van een klacht toetst de tuchtrechter het handelen en de gedragingen van de psycholoog aan de professionele standaard. Afwijken van richtlijnen kan, of moet zelfs als dit in het belang van de cliënt is, mits dit goed onderbouwd is vastgelegd in het dossier. Lees meer over tuchtrecht.

Via publicaties in het vakblad De Psycholoog, de website van het NIP en webinars blijf je op de hoogte van jurisprudentie en nieuwe relevante wetgeving. Overzicht van onze scholingsactiviteiten.

Handreikingen en standpunten

Het NIP heeft nuttige handreikingen ontwikkeld. Er zijn ook andere handreikingen die relevant zijn voor de reflectie op je beroepsmatig handelen.

Verder is het handelen naar en uitdragen van NIP standpunten belangrijk. Enkele voorbeelden van NIP standpunten zijn: de Notitie over verantwoordelijkheid van de psycholoog, het standpunt Hulp voor ouderen met een langdurig doodsverlangen.

Reflectie en dilemma’s bespreken

Als psycholoog moet je kritisch nadenken over je beroepsmatig handelen. Door middel van reflectie krijg je inzicht in je professioneel functioneren. Met enige regelmaat moet je je beroepsmatig handelen aan de orde stellen in (inter)collegiaal overleg. Het is belangrijk om morele en ethische dilemma’s bespreekbaar te maken. Beroepsethische dilemma’s kan je als NIP-lid, voorleggen aan het spreekuur Beroepsethiek.

 Vormen van reflectie

  • Visitatie: een instrument dat het NIP biedt voor zelfreflectie en is geschikt voor alle werkvelden van psychologen. Visitatie is gericht op voortdurend leren en verbeteren en up-to-date blijven van veranderingen in bijvoorbeeld kwaliteitsstandaarden.
  • Supervisie
  • Intervisie
  • Werkbegeleiding

Wel of niet doorbreken van het beroepsgeheim?

Soms doet de politie een dringend beroep op hulpverleners van ggz-instellingen om met informatie over de brug te komen in de hoop een zaak op te lossen. Een oproep die psychologen in problemen brengt met hun beroepsgeheim: wel of niet doorbreken? De vertrouwensrelatie met de cliënt is het fundament van het professioneel handelen van de psycholoog. Dat wil niet zeggen dat het beroepsgeheim geen grenzen kent. Maar die kunnen door de psycholoog pas worden overschreden wanneer er een acuut dreigend gevaar is. Tot die tijd is het beroepsgeheim leidend. En daar is in de visie van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) ook een groot maatschappelijk belang mee gediend.

Hoe komt de professionele standaard tot stand?

De overheid draagt bij aan de professionele standaard via wetgeving. De beroepsgroep geeft zelf invulling aan de professionele standaard via de Beroepscode, veldnormen, richtlijnen en andere kwaliteitsstandaarden. Signalen uit de praktijk kunnen aanleiding zijn tot de ontwikkeling of herziening van bijvoorbeeld handreikingen en richtlijnen. Ook kan een ongeschreven opinie van de beroepsgroep als state of the art behoren tot de professionele standaard.